Son vaxtlar Təhsil Nazirliyi ilə bağlı bir sıra iddialar irəli sürülür. Xeyli müddətdir ki, bu strateji postun boş qalması Azərbaycan cəmiyyətində birmənalı qarşılanmamaqla bərabər, müxtəlif suallar da yaradıb.

Sözügedən məsələ ilə bağlı Manevr.az-ın əməkdaşının sualını Xudu Məmmədov irsinin araşdırmaçısı, Qarabağ Hərəkatının başqanı Vasif Qurbanzadə, ekspertlər Kamran Əsədov, Nadir İsrafilov və Texniki Universitetin müəllimi Nailə Mirzəyeva cavablandırıb.

-Son zamanlar Təhsil Nazirliyi ilə bağlı müxtəlif iddialar irəli sürülür. Sizcə, təhsil nazirliyi ləğv edilə və yaxud hansısa nazirliklə birləşdirilə bilərmi?

Vasif Qurbanzadə: “Sistem gərək elə qurula ki..” -Əsla! Ümumilikdə təhsil sahəsinin köklü surətdə yenilənməsinə, saflaşmasına ehtiyac var. Lakin, bunun yolu nə nazirliyi ləğv etmək, nə də hansısa nazirlik və ya komitə ilə birləşdirmək deyil. Nazirin də, nazir müavininin də vəzifəsindən azad edilməsi normal haldır. Ancaq bu müddət ərzində nazir kürsüsünün boş qalmağı normal hal deyil. Təhsil nazirliyi dövlətin ən strateji orqanıdır. Hətta, deyərdim ki, dövlətin təhlükəsizliyinin təminatı və davamlılığı onun təhsilinin səviyyəsindən asılıdır. Daha çox bu sualla rastlaşırıq ki, kim təhsil naziri olsa təhsildəki mövcud problemlər həll olunar? Ancaq təhsildəki problemlərin həll olunması təkcə Təhsil nazirindən asılı məsələ deyil. Bu, cəmiyyətin bütün təbəqələrinin, həmçinin də ölkə rəhbərliyinin xüsusi həssaslıqla yanaşmalı olduğu məsələdir. Təhsil alana müştəri kimi baxmazlar. Təhsil alan məhsuldur, müəllim isə bu məhsulu becərən, çeşidləyən... Sistem gərək elə qurula ki, insanlar təhsil müəssisəsinə "diplom" və ya "attestat" adlı kağızdan ötrü gəlməyə. Təhsil ali məqsədlərə çatmaq üçün görülən tədbirin adı, sabahları işıqlandırmaq üçün günəşin özündən belə vacib bir nur planetidir. O planeti fəth etmədən insan özünü belə kəşf edə bilməz, nə ki, uzaq üfüqləri...

Kamran Əsədov: “Təhsil Nazirliyi ləğv ediləcək, əvəzində isə…” İlk növbədə qeyd edim ki, “2011-2021-ci illərdə Azərbaycan təhsilinin inkişafı üzrə Milli Strategiya” sənədinə və 2013-cü ildə təstiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nın bəzi məqamlarını nəzərə alsaq, demək olar ki, Təhsil Nazirliyi ləğv ediləcək, əvəzində isə Elm və Təhsil Nazirliyi yaradılması labüddür. Hətta bir ay əvvəl tədqiqat universitetlərinin yaradılması, Təhsil nazirliyinə yeni geniş səlahiyyətlərin verilməsi və bu posta təyinatın hələ də baş tutmaması bu addımın atılmasını qaçılmaz edir. Elmi və təhsili bir-birindən ayırmaq düzgün deyil. Çünki elmsiz təhsil, təhsilsizsə elm ola bilməz. İkincisi, MDB məkanında Azərbaycan, Türkmənistan, Tacikistan və Moldovanı çıxmaqla, yerdə qalan ölkələrdə bu qurumun adı “Təhsil Nazirliyi” yox, “Elm və Təhsil Nazirliyi”dir. Əlbəttə, burada söhbət kimlərisə yamsılamaqdan yox, məntiqdən gedir. Bir halda ki, bizim universitetlərin əksəriyyəti Təhsil Nazirliyinin tabeçiliyindədir və onların nəzdində elmi-tədqiqat mərkəzləri (institutlar və laboratoriyalar) fəaliyyət göstərir, onda bu qurumu necə “Təhsil Nazirliyi” adlandırmaq olar?! Bundan başqa, həmin universitetlərin öz elmi şuraları, magistraturaları, aspiranturaları və doktoranturaları var. Bildiyimiz kimi, bu təsisatlar, təhsildən daha çox elmə yaxındır. Belə olan təqdirdə, universitetləri adında yalnız “təhsil” sözünü ehtiva edən Təhsil Nazirliyinin çətiri altında necə saxlamaq olar? Əgər biz, doğrudan da, qurumun adını “Təhsil Nazirliyi” kimi saxlamaq istəyiriksə, universitetləri onun tabeçiliyindən çıxarıb yaradılacaq hansısa yeni bir qurumun çatısı altına yığmalıyıq. Ola bilər, bəziləri soruşsun: Bəs niyə Türkiyədə də bizdəki kimi bu qurumun adı “Təhsil Nazirliyi”dir? Bu sualın çox sadə cavabı var: Bizdən fərqli olaraq, Türkiyədə universitetlər Təhsil Nazirliyinin yox, Yüksək Öyrətim Kurulu (YÖK) deyilən qurumun nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Hesab edirəm ki, yaxın günlərdə məhz bu kimi addımn atılması labüddür. Yənu təhsil sisteminə təhbərlik edəcək qurumun bundan sonra Təhsil nazirliyi adlanacağına ümid etmirəm. Yeni yaradılacaq nazirlik təhsilin məktəbəqədər hissəsindən tam hissəsinə qədər rəhbərlik, nəzarət funksiyasını yerinə yetirməlidir. Atılması ən ciddi addımlardan biri də ali məktəblərə qəbul, ali məktəblərin fəaliyyətinə nəzarətin həyata keçirilməsidir. Hesab edirəm ki, yeni nazir, yeni nazirlik 2014-cü ildən başlanmış müsbət tendensiyaları da davam etdirəcək. Amma 55 gündür təhsil sisteminin nazirsiz qalması təkcə şübhələri yox, eyni ilə təhsil siteminin yeni nazirlik adı altında fəaliyyət göstərəcəyini qaçılmaz edir. Yeni yaradılacaq qurum baxçaları, universitetləri yenidən öz tabeliyinə almalıdır ki, təhsil pillələri arasında vahidlik, ardıcıllıq, varislik qorunsun.

“Təhsil Nazirliyi LƏĞV EDİLƏCƏK, əvəzində isə…”- Ekspert

Nadir İsrafilov: “Hansısa bir dönüşün reallaşa biləcəyi istisna olunmur”. Təhsil Naziri postuna müəyyən müddət təyinatın olmaması müxtəlif şaiyə və versiyaların ortalığa çıxmasına səbəb olub. Bunu daha çox təhsil sistemində struktur dəyişikliyinin gözlənilməsi ilə əlaqələndirirlər. Hətta Milli Elmlər Akademiyasının Elmi-Tədqiqat institutlarının ləğv edilməsi, İdman və Gənclər Nazirliyinin Təhsil Nazirlyi ilə birləşdirilməsi söhbətləri də gedir. Akademiyanın Təhsil Nazirlyi ilə birləşdirilərək, vahid “Elm və təhsil nazirliyi”nin yaradılması məsələsi isə çoxdan bəridir ki, gündəmdədir. Necə deyərlər “Təhsil elmsiz, elm təhsilsiz ola bilməz.” Bir də ki, belə bir təcrübə dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən qonşu Rusiya da olduğu halda bizdə niyə olmasın ki...? Hər halda bütün bu və digər mülahizələr versiyadır və gec-tez hansısa bir dönüşün reallaşa biləcəyi istisna olunmur. O da istisna olunmur ki, kadr təyinatları məsələsinə məhz struktur dəyişikliyindən sonra baxılsın. Mənim dediyim hökm deyil, sadəcə belə versiyalar var. Bununla belə istənilən halda Təhsil Nazirliyinin səlahiyyətlərinin artırılmasının tərəfdarıyam. Elə, götürək Nazirlər Kabinetinin "Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi”, "Bakalavriat təhsilinin məzmunu və təşkili Qaydaları”, "Ali təhsil müəssisəsinin Nümunəvi Nizamnaməsi” və "Orta ixtisas təhsili pilləsinin dövlət standartı və proqramı”nda etdiyi son dəyişikliklə Təhsil Nazirliyinə əlavə səlahiyyət verilməsinin hamı tərəfindən rəğbətlə qarşılanması faktını. Təhsil vahid bir sistemdir və vahid mərkəzdən də idarə olunmalıdır. Əbəs yerə deyil ki, "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda üçüncü strateji istiqamət təhsildə nəticələrə görə cavabdeh, şəffaf və səmərəli idarəetmə mexanizmlərinin yaradılmasını nəzərdə tutur. Digər mühüm bir məqam isə təhsil sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən ali idarəedici orqan məhz Təhsil Nazirliyidir. Təhsil Nazirliyinin səlahiyyətlərinin artırılması heç şübhəsiz ki, ilk növbədə "səlahiyyətlərin bərabər bölüşdürülməsi” və "funksiyaların yuxarıdan aşağıya paylaşdırılması” prinsiplərinin reallaşdırılması, idarəetmənin tənzimləmə və əlaqələndirmə funksiyalarının işlək hala gətirilməsininin tənzimlənməsi, təhsil sahəsində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini, təhsil prosesinə ümumi rəhbərliyi həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı kimi Təhsil Nazirliyinə olan etimadın və təhsilimizin gələcəyinə olan inamın yüksəldilməsi, nəticələrə görə cavabdehliyın artırılması, təhsilin idarə olunmasında mobilliyin və çevikliyin təmin olunmasının şərtləndirilməsi, təhsildə varisliyin və fasiləsizliyin daha da gücləndirilməsi, "Dövlət Strategiyası”nda nəzərdə tutulmuş vəzifələrin daha səmərəli və vaxtında yerinə yetiriməsi zamanı qaşıya çıxa biləcək hər hansı bir maneə və əngəllərin operativ surətdə aradan qaldırılmasında mühüm rol oynaya bilər. Təhsil sistemində hər hansı bir struktur dəyişikliyi baş verdiyi halda hesab edirəm ki, təhsildə varislik və fasiləsizliyi təmin etmək məqsədilə ilk növbədə uşaq bağcalarının icra hakimiyyəti strukturlarından alınıb, Təhsil Nazirliyinin səlahiyyətlərinə verilməsindən başlanılmalıdır...

“Təhsil Nazirliyi LƏĞV EDİLƏCƏK, əvəzində isə…”- Ekspert

Nailə Mirzəyeva: “Bu söhbətlərin əsassız olduğunu düşünürəm” -Təbii ki, son zamanlar ölkədə aparılan kadr islahatları ilə əlaqədar bəzi məsul vəzifələr boşdur. Bu vəzifələrdən biri də təhsil nazirliyidir. Belə məsul bir postun boş qalması cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmır və Təhsil Nazirliyinin hansısa qurumla birləşdiriləcəyi haqda söhbət gəzir. Ancaq uzun illər təhsil sahəsində çalışan əməkdaş kimi bu söhbətlərin əsassız olduğunu düşünürəm.

Əntiqə Səməndər

Manevr.az