Təranə Dəmir

Bəlkə də əsrin ən sürətli dönəmində yaşayırıq. Heç nəyə çata bilmirik. 24 saat quş kimi uçub gedir. Bu gündən sabaha nə keçirə bilirik bəs? Ya da dünəndə əllə tutacaq, gözlə görəcək nəsə qoya bilirikmi? Hamımız 25-ci saatı gözləyirik sanki.. Özümüzü zamanın qıtlığı ilə aldadırıq. Bəlkə biz yaxşı idarəçi deyilik? Bu sualı özümüzə verməkdən qorxuruq elə bil. Bəlkə zaman bizim əlimizdə əsir yesirdi? Bəlkə saatı dəqiqələrə, saniyələrə bölə bilmirik? Amma yenə də özümüzdə günah görmürük.Bütün günahları zamanın boynuna yıxırıq.Yəqin belə yaşamaq daha asandı. Nəticədə hər yerə gecikirik. Tələsirik, amma eyni zamanda da gec qalırıq. Sevgiyə gecikirik, yaşamağa gecikirik, azadlığa gecikirik, xoşbəxtliyə, səadətə gecikirik, yazmağa, oxumağa gecikirik. Bizim fikrimizcə biz sadəcə vaxtın diktəsilə hərəkət edirik. Amma bu ancaq bizim fikrimizdi.Görək zaman da bizim dediyimizi təsdiqləyirmi? Əsla.Zaman əvvəlki vaxtındadı.Biz həmişəki yerimizdə deyilik sadəcə. Zamanında ədəbiyyat (antik dövrdən tutmuş müasir dönəmə qədər) həyatın güzgüsü idi. O güzgüdə hər kəs özünü görə bilirdi. İrihəcmli əsərləri belə acgözlüklə, bəlkə də birnəfəsə oxuyub bitirirdik. Neft lampasının işığında gecə keçənədək kitab oxuduğumuz vaxtlar bəlkə də dünyanın ən aydın, işıqlı dönəmi idi? Epopeyalar belə göz yaddaşımıza hopurdu ömürlük. Günlərlə gözümüzün qabağında canlanırdı hadisələr. Obrazlarla yatıb dururduq. Bir əsər bitməmiş o birinə keçirdik. Son qəpiyimizi də kitaba verdiyimiz vaxtlar az olmurdu. Mənəvi tələbatımızı əsərlərlə təmin edirdik.Hətta su kimi, çörək kimi gərəkliydi söz bizimçün. Özümüzü əsər qəhrəmanlarına da bənzətdiyimiz vaxtlar az olmurdu. Bu pisdimi? Bilmirəm.Bircə onu bilirəm ki, bizim nəsl (70-ci illər )bu baxımdan daha romantik, daha saf, daha yalansız, boyasız böyüdü. Biz ədəbiyyata söykəndik. Sevgimiz də təmiz oldu.Ləkəsiz sevdik. Amma gün üzünə həsrət qaldı bu sevgilər. İşığa çıxara bilmədik. Nəticədə aldandıq. Nağıllara-Əsli və Kərəmlərə-Leyli və Məcnunlara, Fərhad və Şirinlərə inandıq. Anlamadıq ki, ideal cəmiyyət arzusunda olan yazarın illuziyalarıdı bu oxuduqlarımız. Reallıqsa tamam ayrıdı.Kitablar içimizi aydınlatdı. Bilmədik ki, çöl çox qaranlıqdı. İtib batdıq bu qaranlıqda. Sonra peşman olduq. Beləliklə sevginin yerini güvənsizlik, inamsızlıq tutdu. Amma yenə nəsə axtarmağa, nədənsə tutunmağa çalışdıq. Yenə də ədəbiyyata sığındıq.Zaman bizi qovub heç vaxt görmədiyimiz, arzusunda belə olmadığımız bir məkana gətirib çıxardı . Ayaqlaşa bilmədik heçnəylə. Soyuq, bumbuz dünyaya düşdükcə özümüzü tənha hiss etməyə başladıq. Oxuduğumuz kitablar köməyimizə gəlmədi. Nəticədə kitab oxumaq həvəsi sürətlə azaldı. Hər şeyin asanına qaçmağa cəhd etdik. Birinci elektron jurnalistikaya keçdik.Hər şey əlimizin altında , düymələrə bir toxunuşumuzla həyata keçməyə başladı. Dünya ovcumuzun içinə düşdü.İnformasiya bolluğunda itib batdıq. Yalanı doğrudan seçə bilmədik. Sonra yeni nəsl formalaşdı .Bizdən fərqli, asana qaçan, səbirsiz, çılğın. Bizim sevə -sevə oxuduğumuz əsərlər onlarçun öz aktuallığını və dəyərini itirdi. Yeni təhminələr, əsmərlər, zaurlar, oqtaylar yarandı. Süni, bəzəkli, dəbdəbəli ədəbiyyatla ayaqlaşa bilmədik. Yorulduq. Demək zaman burda da sözünü dedi. Havadan asılı ədəbiyyat köhnə, köklü ədəbiyyatı itələyə-itələyə sıradan çıxardı. Özünü irəli verdi. (Halbuki bir toxunuşla yerə dəyə bilər) Kitab oxumaq mədəniyyəti arxa plana keçdi.Sosial media evimizin və qəlbimizin hakimi oldu. Kitabxanalar sıradan çıxdı. Elektron kitabxanalar yarandı. Uzun-uzadı əsərlər oxunaqlığını itirdi. Oxucu daha çox qısa və konkret yazılar axtarmağa başladı. Hövsələsizləşdi cəmiyyət. Bu boyda tərəqqinin içində bəs zaman niyə qısaldı. Niyə heç kim və heç nə zamana sığmadı bəs ? Axı ağ- qara televiziyanın olduğu vaxtlarda zamanı biz idarə edirdik. Bəs deyincə zamanımız vardı. Oxumağa, çild-cild əsərlər yazmağa, həm də dincəlib istirahət etməyə, qonaq gedib, qonaq qarşılamağa da yetərincə vaxt olurdu . Bu boyda sivilizasiyanın və inkişafın olduğu dönəmdə niyə hər şey alayarımçıqdı? Niyə heç nəyi bitirmək olmur? Göz açıb yumunca ömür bitir sadəcə. Sanki zaman bizi önünə qatıb qovur adını bilmədiyimiz məchulluğa sarı. Hövsələsi olmayanlar, səbri çatmayanlarsa elə zamandan atır özünü istəməsə də. Onunçun zaman dayanır, qalanlarçunsa qaldığı yerdən də davam edir. Bu zamana ad qoya bilmirəm nədənsə. Axtara-axtara sonuncu şeirlər kitabımın adını da "25-ci saat" qoydum. Adını mən qoydum, ömrünü oxucu verəcək yəqin ki. Yenə zaman.Amma o zamana hələ çata bilməmişəm. Heç oxucu da o vaxtı tapmır ki," 25- saat"ı bu baş o baş səyahət edə bilsin. Qaçırıq hələ ki. Tanrı bizi tapanacan vaxt bizimdi.

Manevr.az