Təyyarə qəzalarına səbəb olan HADİSƏLƏR

Təyyarə qəzaları nadir olsa da, baş verdikdə böyük nəticələrə yol aça bilər. Bu qəzaların baş verməsinin səbəbləri çox müxtəlif ola bilər və bir çox amilin bir araya gəlməsi nəticəsində baş verir. Təyyarə qəzalarının qarşısını almaq üçün müxtəlif sahələrdə təkmilləşdirilmiş texnologiyalar və tədbirlər tətbiq olunsa da, bu hadisələrin baş verməsi mümkündür. 
Manevr.az lent.az-a istinadla təyyarə qəzasına səbəb olan əsas amilləri təqdim edir:
İnsan amili

İnsan səhvləri, təyyarə qəzalarının əsas səbəblərindən biridir. Pilotlar, uçuş heyəti və yerüstü işçilərin etdiyi səhvlər qəzalara yol aça bilər. Bu səhvlər müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər:

Pilota və ya heyətə aid səhvlər
Uçuş zamanı yaşanan səhvlər (yoldaşlarla əlaqə problemləri, uçuş planına əməl etməmək, hava şəraitini düzgün qiymətləndirməmək) qəzalara səbəb ola bilər. Ən məşhur səhvlərdən biri, hava şəraitini düzgün dəyərləndirməmək və ya çox optimist yanaşma ilə uçuşu davam etdirməkdir.

Yerüstü işçilərin səhvləri
Uçuşa hazır vəziyyətə gətirilən təyyarənin düzgün yoxlanmaması və ya texniki səhvlər yerüstü heyətin laqeydliyi nəticəsində qəzalara səbəb ola bilər. Təyyarə içərisindəki yanacaq, avadanlıq və digər sistemlər də diqqət tələb edir.

Komanda işinin pozulması
Uçuş heyətinin düzgün əlaqə qurmasında yaranan problemlər də qəzalara gətirib çıxara bilər. Əgər pilot və köməkçi pilot arasında anlaşılmazlıq varsa və ya fərqli əmrlər verilsə, bu da təhlükəli vəziyyətlərə səbəb ola bilər.

Texniki qüsurlar
Texniki problemlər, təyyarə qəzasının başqa bir əsas səbəbidir. Təyyarənin mühərriklərində, avadanlıqlarında və ya digər texniki sistemlərindəki nasazlıqlar, uçuş zamanı qəzalara səbəb ola bilər. Bu problemlərin bəziləri təyyarənin dizaynından qaynaqlanır, bəziləri isə nasazlıq və ya qeyri-kafi baxım nəticəsində yaranır.

Mühərrik problemləri: Mühərriklərin və yanacaq sistemlərinin işləməməsi və ya qüsurlu işləməsi ciddi qəzalara səbəb ola bilər. Bəzi hallarda, mühərrik nasazlığı təyyarənin havada qalmasına və ya təhlükəsiz eniş etməsinə mane ola bilər.

Avadanlıq və instrument qüsurları: Təyyarənin idarəetmə sistemlərində və instrumentlərində yaranan nasazlıqlar, pilota düzgün məlumat verməməyə və ya uçuşu təhlükəli hala gətirməyə səbəb ola bilər. Təyyarənin avtonom idarəetmə sistemləri də səhv işləyə bilər.

Təyyarə strukturu: Təyyarənin korpusunda, qanadlarında və digər strukturlarında yaranan çatlamalar və qüsurlar uçuş zamanı təhlükə yaratma potensialına malikdir.

Hava şəraiti
Hava şəraiti təyyarələrin uçuşu üçün çox mühüm amildir. Hava şəraitindəki qeyri-sabitliklər və pis hava şəraiti təyyarələrin təhlükəsizliyinə təsir edə bilər. Bu cür amillər aşağıdakılarla əlaqədardır:

Çovğun və güclü küləklər
Çovğunlu havalar və güclü küləklər təyyarələrin idarə edilməsini çətinləşdirə bilər, xüsusən eniş və ya qalxış zamanı. Bu zaman təyyarə uçuş zolağından kənara çıxa bilər və qəza riski yaranar.

Səma çətinlikləri və turbolans 
Yüksək sürətli hava cərəyanları və turbolanslar uçuş zamanı təyyarənin sürətini, istiqamətini və hündürlüyünü təsir edə bilər, bu da qəzalara səbəb ola bilər.

Yağış, qar və duman 
Görüş məsafəsinin azalması və hava şəraitinin dəyişməsi pilotların düzgün qərar verməsini çətinləşdirir. Yağış və qar təyyarənin enişini və ya qalxışını çətinləşdirə bilər.

Uçuş infrastrukturu və hava nəqliyyatı xətləri
Uçuş infrastrukturu və hava nəqliyyatı xətləri də təyyarə qəzasına səbəb ola bilər. Bu amillər yerüstü və hava trafikinin düzgün idarə olunmaması ilə əlaqəlidir:

Zolaq və eniş sahəsi problemləri
Uçuş zolaqlarının qeyri-kafi vəziyyətdə olması və ya uçuş sahələrinin düzgün işləməməsi təyyarənin enişi və qalxışını təhlükəli hala gətirə bilər.

Hava nəqliyyatının sıxlığı 
Təyyarələrin bir-birinə yaxın uçması və hava trafikinin qeyri-kafi tənzimlənməsi, təyyarələr arasında toqquşma riskini artırır. Bəzən qəzalara səbəb olan amillərdən biri də digər təyyarələrlə qarşılıqlı əlaqə problemləridir. Hava nəqliyyatını idarə edən mərkəzlər və radar sistemləri də səhv məlumatlar və ya qeyri-kafi əlaqə nəticəsində təyyarə qəzalarına yol aça bilər.
Təyyarə qəzalarının baş verməsinin müxtəlif səbəbləri olsa da, bu amillərin bir araya gəlməsi nəticəsində qəza riski yaranır. Texnologiyanın inkişafı, təhlükəsizlik tədbirlərinin təkmilləşdirilməsi və təlimlərin artırılması ilə təyyarə qəzası riskləri azalmış olsa da, hava nəqliyyatı sahəsində hər zaman diqqətli olmaq vacibdir. Uçuş heyətinin, texniki heyətin, hava trafikinin və hava şəraitinin düzgün idarə edilməsi, təyyarə qəzasının qarşısını almağa kömək edəcək əsas amillərdir.