İngiltərənin Ridinq Universitetinin mütəxəssisləri bəşəriyyətin dil inkişafının bilinəndən 8 dəfə daha qədim olduğunu üzə çıxarıb. Yeni araşdırmalara görə, insanlar ilk dəfə 1,6 milyon il əvvəl danışaraq ünsiyyətə başlayıblar.

Manevr.az-ın xarici mediaya istinadən məlumatına görə, insanlar tarixdə erkən danışmağa başlayıblar. İngilis arxeoloqu Steven Mithenin apardığı araşdırma göstərir ki, ilk insanlar təxminən 1,6 milyon il əvvəl, ehtimal ki, Şərqi və ya Cənubi Afrikada əsas dildən istifadə etməyə başlamışlar.

İndiyə qədər insanın təkamülünü araşdıran mütəxəssislərin böyük əksəriyyəti insanların təxminən 200.000 il əvvəl danışmağa başladığını düşünürdülər. Lakin Mithenin bu ay dərc olunan son araşdırması bu anlayışı kökündən mübahisələndirir. Steven Mithenin araşdırmasına görə, əsas insan dili əvvəllər düşünüldüyündən ən azı səkkiz dəfə köhnə ola bilər. Tədqiqatlar insan növünün dil inkişafını əvvəllər düşünüldüyündən səkkiz dəfə geriyə aparıb.

Arxeoloq Stiven Miten arxeoloji tapıntıları, qədim sümükləri, genetik məlumatları, beyin araşdırmalarını və dil araşdırmalarını hərtərəfli araşdırdıqdan sonra bu qənaətə gəlib. Nəşr edilmiş bütün dəlillər insan dilinin inkişafının 1,5-2 milyon il əvvəl başladığını və insanın təkamülündə bu istiqamətdə dəyişikliklərin olduğunu göstərir.

Araşdırmalara görə, insan beyni eramızdan əvvəl 2 milyondan başlayaraq böyüməyə başlayıb. Böyümə xüsusilə eramızdan əvvəl 1,5 milyondan sonra sürətləndi. Bu böyümə ilə beynin daxili təşkilatında da dəyişikliklər baş verdi. Araşdırmalara görə, ilk danışan insan Afrikanın cənub-şərqində peyda olub.

Beyində baş verən ən əhəmiyyətli dəyişikliklərdən biri frontal lobda "Broca bölgəsi" adlanan xüsusi bir bölgənin meydana gəlməsi idi. Beynin bu hissəsinin həm dilin istehsalı, həm də anlaşılması ilə sıx bağlı olduğu bildirilir. Alimlər hesab edirlər ki, Broka bölgəsi ilkin insanların əl və qol hərəkətləri ilə ünsiyyətdə istifadə etdiyi qədim beyin strukturlarından təkamül keçirib. Araşdırmaya görə, bu, fiziki jestlərdən əsas ünsiyyət üsulu kimi danışıq dilinə keçidi nəzərdə tutur.

Son elmi araşdırmalar Broca bölgəsinin inkişafının cümlə qurmaq üçün zəruri olan iş yaddaşının yaxşılaşdırılması ilə əlaqəli olduğunu göstərir. Bununla belə, bəzi digər təkamül dəyişiklikləri də əsas dilin yaranmasında mühüm rol oynayır. "Təxminən 1,8 milyon il əvvəl, ikiayaqlılıq kimi tanınan dik yerimə forması ortaya çıxdı. Bu dəyişiklik, insan kəlləsinin formasındakı dəyişikliklərlə birlikdə, yəqin ki, səs yolunun forma və mövqeyində düzəlişlərə başladı. Bu düzəlişlərin edilməsində əhəmiyyətli idi".

Dil inkişafının 200 min il əvvəl homo sapienslə başladığı düşünülürdü. Okan Universiteti Humanitar və Sosial Elmlər Fakültəsindən antropoloq İlker Çayla, Reading Universitetinin araşdırmalarına uyğun ola biləcək dil inkişafı ilə bağlı fərqli məlumatlar verərkən, bunları söylədi: “2019-cu ildə keçirilən konfransda bir arxeoloq buna bənzər fikirlər söylədi. antropoloqlar, biz antropoloqlar olaraq deyirik ki, dilin inkişafı 200.000 il əvvələ gedib çıxır." Biz bunun min il əvvəl homo sapiens ilə başladığını düşünürdük. Bu arxeoloq homo erectusun Afrikadan köçü üzərində dayanmışdı. Homo erectus İndoneziyaya yaxın adalara getdi.Bu araşdırmada homo erectusun adalara getmək üçün sal kimi üzən vasitələr etməli olduğu ifadə edildi. "Bu vasitələrlə səyahət etmək üçün ən azı 15-20 adamın ünsiyyət qurma qabiliyyəti olmalıdır. Bu səbəbdən dilin homo erectusda inkişaf etdiyi güman edilirdi. Homo erectusun mövcudluğu təxminən 1,9 milyon il əvvələ gedib çıxır."

Nigar
Manevr.az