Qədim Roma öz qanunları, həyat tərzi, incəsənəti – bütün qəribəlikləri ilə günümüzün insanlarının diqqətindədir. Belə iddia edirlər ki, bugünkü beynəlxalq ədliyyə sistemi məhz Roma qaydalarına əsasən tənzimlənib. Bu qanunlardan əksəri bu günün insanı üçün çox qaba və şəxsi həyata müdaxilə hesab olunur.

Manevr.az Publika.az-a istinadən Qədim Roma ilə bağlı bəzi maraqlı məlumatları təqdim edir:

Məsələn, qədim Romada al-qırmızı geyinmək yasaq idi. Çünki bu rəngdə imperator geyinirdi. Amma digər rənglərdə problem olmurdu. Varlı-kasıb nə rəng istəsə geyinə bilərdi. Qara və boz rənglər matəm rəngləri hesab olunurdu. Bircə bənövşəyi rəngi hər adamda görmək olmazdı. Çünki həmin dövrlərdə bənövşəyi rəng çətin əldə edilirdi. Ona görə də bu rəngdə geyinən adamların çox zəngin olduğu bəlli olurdu.

Gəlini ilə yatağa girən, arvadını başqasına verən, istədiyi qadınla yatan kişilər

Qədim Romada qonaqlıq vermək qadağan olunmuşdu. Belə dəbdəbəli şənliklərə yasaq hər təbəqə üçün keçərli idi. Sonralar e.ə 181-ci ildən etibarən ayda 3 dəfə qonaqlığa icazə verildi. Qonaqlıq ara günlərə düşərsə üç, bazar günlərinə düşərsə beş nəfərdən artıq olmamalıydı. Qonaqlıq süfrəsi də zəngin olmamalıydı. Bir neçə yemək və şərabla “yola verilməliydi”.

Ən qəribəsi - yas mərasimlərində ağlamağın yasaq edilməsi idi. Məsələ burasındadır ki, əvvəllər yas mərasimi daha qızğın keçsin deyə xüsusi ağıçılar tutulurdu. Yad, ölən adamı tanımayan qadınlar saçlarını yolur, üzlərini cırır, çığırıb-bağırırdılar. Kim daha çox ağıçı tutsaydı, onun yası daha yaxşı keçmiş sayılırdı. Ona görə də həm artıq xərcin, həm də xoşagəlməz səhnələrin qarşısının alınması üçün məsələ kökündən həll olunmuşdu, ümumiyyətlə, ağlamaq olmazdı.

Zəngin adamların dəfn mərasimi isə xüsusi, rəsmi tədbir kimi keçirilirdi. Evindən məzarlığa, daha doğrusu yandırılmağa aparılana qədər mərhumun tabutu bütün şəhər boyu gəzdirilirdi. Sanki ölən adam sonuncu dəfə doğma şəhərini görürdü. Sonra dəstənin qabağında musiqiçilər, daha sonra adamın sevimli əşyaları, ardınca qohum-əqrəbası, dostları düzülürdü.

Xəyanət məsələsi dəqiq işlənmiş qanunlarla idarə olunduğundan burada hisslər bir kənara qoyulub qaydalara riayət olunmalıydı. Məsələn, kişi evə gəlib, arvadını başqası ilə tuturdusa, qəzəbini birtəhər boğmalı, sevgililəri bir otağa kilidləməliydi. Sonra tez qonum-qonşuya hay saymalıydı ki, gəlin şahid olun, arvadım mənə xəyanət edir. İş orasındadır ki, əgər kişi bunu etməsəydi, özü sütunyorluqda ittiham olunacaqdı. Əgər kişinin arvadı aktyor və ya avara kişi ilə görüşürdüsə, belə adamlar cəmiyyətdə hörmətsiz sayıldığından rahatlıqla əlini qana batıra bilərdi. Qızını, gəlinini kişi ilə tutan şəxslərə həmin kişiləri öldürməyə qanun icazə verirdi. Ərdə olmayan qızının sevgilisini isə sosial statusundan asılı olmayaraq hər kəsin gözü önündə qətlə yetirə bilərdi.

Kişinin öz xəyanətinə də qanun icazə vermirdi. Həyat yoldaşı bunun üçün onu məhkəməyə verə, cəzalandırılmasını tələb edə bilərdi. Amma kişi aktrisa, rəqqasə, fahişə ilə ifşa olunsaydı, bunu ona arvadı da, qanun da bağışlayırdı.

Gəlini ilə yatağa girən, arvadını başqasına verən, istədiyi qadınla yatan kişilər

Amma bu, o demək deyil ki, hər yetən qatil ola bilərdi. Xüsusilə də yaxın qohumlarını, ailə üzvlərini (atadan başqa, o patriarx olduğu üçün yuxarıda sadalanan səbəblərə görə ailə üzvlərini öldürə bilərdi) qətlə yetirən adamlar meymun, ilan, itlə bir kisəyə qoyulub dənizə atılırdı. Bu, bir romalı üçün ən ağır cəza hesab olunurdu. Ata isə ailə üzvlərindən hər birini ona qarşı çıxdığına görə öldürmək imkanına malik idi. O, ailənin tək hakimi sayılırdı. Nəinki öz ailəsi, hətta oğlunun da ailəsi ona məxsus idi. Sözün birbaşa mənasında! Oğulun arvadı könlü istəyəndə onun da arvadı ola bilərdi. Bundan başqa ata öz oğul övladlarını qul kimi sata bilərdi. Müvəqqəti və ya həmişəlik satış isə müqaviləyə əsasən tənzimlənirdi. Əgər müvəqqəti olardısa, geri qayıdan oğulu ata ikinci dəfə sata bilərdi.

Fahişələr, rəqqasələr və aktrisalar saçlarını mütləq sarıya və ya açıq narıncı rəngə boyamalı, şəffaf, çox bər-bəzəkli paltar geyinməliydilər ki, adi qadınlardan seçilsinlər.

Nikah məsələləri indiki ultramüasirliyi xatırladırdı. Kişi və qadın əvvəlcə bir il qeyri-rəsmi yaşayırdılar. Əgər bir-birini qane etsəydilər, növbəti il rəsmi nikah bağlayırdılar. Bu isə qadının istəyi ilə baş tuturdu. Bir ildən sonra qadın üç günlüyünə ata evinə gedirdi. Əgər üç gündən sonra kişinin yanına qayıtsaydı, deməli razı idi. Qayıtmasaydı kişi onu bir daha narahat edə bilməzdi.

Daha bir maraqlı qanun – intihar etmək istəyən şəxs senatdan rəsmi icazə almalıydı. İntihardan bir müddət əvvəl edilən müraciətə əlaqədar şəxslər baxırdılar. Əgər intihar üçün əsaslı səbəblər vardısa (ağır xəstəlik, ruhi sarsıntı, yalnızlıq və s.) adama intihar etməyə icazə verilirdi. Üstəlik həmin adama pulsuz zəhər verilirdi ki, artıq xərcə düşməsin.