Rusiya Prezidenti Vladimir Putin hakimiyyəti dövründə, demək olar ki, bütün həmkarlarından üstünlüyünü qorudu. Rusiyanı 20 ildir idarə edir və heç yerə getməyə hazırlaşmır.

Manevr.az teleqraf.comöa istinadən xəbər verir ki, bu barədə ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində dərc olunan məqalədə bildirilib.

Bir həftə davam edən və bir çox qanun pozuntularının kölgədə qaldığı səsvermə başa çatdı. Bu, Putinə hazırki müddəti 2024-cü ildə bitdikdən sonra daha iki altı il prezident olmasına imkan yaradan konstitusiya dəyişikliyidir.

Stalin və Pyotrun izində

Putin 2036-cı ilə qədər Kremldə qalsa, hakimiyyətinin müddətinə görə SSRİ lideri İosif Stalini qabaqlayacaq və onun iqtidarı 1725-ci ildə ölümünə qədər 43 il Rusiya İmperiyasına rəhbərlik edən Çar Pyotrun zamanından bəri ən uzunu olacaq.

Putin 1999-cu ildə baş nazir olanda 46 yaşında idi. 2036-cı ildə onun 83 yaşı olacaq. İyunun 30-da Çeçenistan lideri, Putinin yaxın müttəfiqi Ramzan Kadırov yayımladığı bir videoda onun ömrü boyu bu vəzifədə qalacağını açıq şəkildə bildirdi: “Biz Vladimir Putini ömürlük prezident seçməliyik. Bu gün onu kim əvəz edə bilər? Qlobal miqyasda belə bir siyasi lider yoxdur”.

“Putinin maskası”

Putinin səlahiyyət müddətinin uzadılması ilə bağlı ümumxalq səsverməsi keçirməsinə ehtiyacı yox idi, çünki Rusiya parlamenti mart ayında düzəlişləri təsdiqləmişdi. Bununla birlikdə, Kremlin yüksək seçici fəallığını əldə etmək istəyi “qanunilik” görünüşü yaratmaq cəhdi idi.

Bu səsvermə davam edən koronavirus pandemiyasına baxmayaraq keçirilib. Hökumət iyunun 24-də yeni növ koronavirusun yayılması ilə əlaqədar demək olar ki, bütün karantin məhdudiyyətlərini ləğv etdi, baxmayaraq ki, bu günə qədər Rusiyada 650 000 yoluxma hadisəsi qeydə alınıb. Bu göstərici ilə dünyada ABŞ və Braziliyadan sonra üçüncüdür. Putin iyulun 1-də Moskvada səs verməyə gedəndə, maska taxmamaq qərarına gəldi - seçki məntəqəsinin üzvlərindən fərqli olaraq.

Kremlin sui-qəsd planı

Qürur dəfələrlə Rusiya liderlərinin yıxılmasına səbəb olub. “Karnegi” Moskva Mərkəzindən Tatyana Stanovaya hesab edir ki, Putin əslində Krımdan sonra çoxdan dərin eroziyaya məruz qalan dünyasını möhkəmləndirməyə səs verdi. Putinin populyarlıq reytinqi rekord səviyyəyə enib.

Bir çox xarici liderlər Putinin öz iqtidarını möhkəmləndirməsindən narahatdır. Bu həftə ABŞ mediası xəbər verdi ki, Rusiya hərbi kəşfiyyatı Əfqanıstandakı amerikalı hərbçiləri öldürmək üçün Talibana pul mükafatı vəd edib. Bura britaniyalı hərbçilərin öldürülməsi də daxildir.

Moskva bu iddianı rədd edərək bildirir ki, Əfqanıstanda iyirmi illik müharibəni uğursuz başa vuran Amerika kəşfiyyatının təbliğatçıları öz aşağı intellektual qabiliyyətlərini nümayiş etdirir.

Bu cür taktika və inkarlar Rusiya və ya Putinin xarici siyasətinin xarakterik xüsusiyyətləridir. Son bir neçə ildə bütün dünyada Kremlin əleyhdarları qətlə yetirilib. Bir uğursuz sui-qəsd cəhdi isə İngiltərənin Solsberi şəhərində edildi. Rus kəşfiyyatı özünü təcrübəsiz apardı, “Noviçok” sinir qazından istifadə edərək keçmiş agentləri (Sergey Skripal və qızı Yuliya) öldürməyə təşəbbüs göstərdi. Amma səriştəsizlik və səhlənkarlıq bu qorxunc planının reallaşmasına mane oldu.

Rusların ağır yükü

Rusiya hərbi qüvvələri xarici münaqişələrə - təkcə qonşu Ukrayna və Gürcüstanda deyil, Suriya və Liviya kimi daha uzaq ölkələrdə də müdaxilə etdi. Bu münaqişələrə Rusiyanın müdaxiləsi bütün tərəflər üçün baha başa gəldi və mülki insanların ölümü ilə nəticələndi. Məsələn, Rusiya təyyarələrinin Suriyada qəsdən hücum etdiyi silahsız insanlar.

Bu təcavüzkar davranışlarla Rusiya prezidenti arasında əlaqə tapmaq çətin deyil. Jurnalist Ketrin Beltonun “Putinin xalqı” adlı yeni kitabında yazdığı kimi, bu oyunu bir neçə onilliklər boyu oynayır. Putin 1980-ci illərdə Drezdendə KQB-nin sıralarında qarşısına qoyulan tapşırıqları yerinə yetirərkən, ölümcül hücumları ilə Qərbi xarabalığa çevirmək istəyən terrorçu qruplara kömək etdi. Amma Putinin Rusiyası indi Qərblə təcavüzkar qarşıdurma yolu ilə mübarizə aparmır, ancaq təməllərini dinc üsullarla pozur. Buna yaxşı bir nümunə, Rusiyanın 2016-cı il prezident seçkisi ərəfəsində Amerika siyasi sisteminə təsir göstərmə cəhdləridir.

Putin sonsuza qədər xaosun içində qala bilməz. Prezident kimi yola davam etməsi ona qlobal səhnədə, o cümlədən Vaşinqtondakı rəqiblərini üstələməyə imkan versə də, onun uzun sürən hakimiyyəti Rusiya üçün ağır yük ola bilər.

Göydən yerə

Əvvəlcə, nüfuzlu və korrupsiyaya bulaşmış oliqarxların qarşısını almaqla və 1990-cı illərdəki qarışıqlıqdan sonra həyat səviyyəsinin yüksəlməsini təmin edə bilməsi səbəbindən cəmiyyətin dəstəyini qazana bildi. Putin konstitusiya dəyişiklikləri ilə bağlı referendumda qalib gəlsə də, artıq ona dəstək verən elektoratda çatlar yaranıb.

Müstəqil mərkəzlərin səsvermədən qabaq keçirdiyi rəy sorğuları Putinin reytinqinin göy zirvələrindən yaz aylarında 60% -ə düşdüyünü göstərdi, bu 2013-cü ildən bu yana rekord səviyyədir. Rusiyadakı bütün digər seçkilər kimi bu referendum da saxtakarlıq xəbərləri dalğası ilə kölgə altına alındı.

Mütəxəssislər Rusiyanın siyasi dünyasında müxalif dairələrdə artan narazılıqdan danışırlar. Politoloq Kirill Roqov yazır ki, bu etiraz dalğasının biri mütərəqqi düşüncəli və iri şəhərlərin liberal sakinlərindən gəlir, digəri isə depresiyalı və kasıb əyalətlərdən gəlir.

Bu narazılıq konkret faktlara əsaslanır. Sanksiyalar və neft qiymətlərinin düşməsi fonunda Rusiya iqtisadiyyatını daha bir çətin il gözləyir. BVF-nin proqnozlarına görə, 2020-ci ildə Rusiyanın ÜDM-i 6,6% azalacaq. Pandemiya Putinin bəzi zəif cəhətlərini üzə çıxardı.

Siyasi durğunluq

Rusiya dünya səhnəsində də bir çox problemlərlə üzləşir. Moskva getdikcə Vaşinqton və Pekin arasındakı geosiyasi mübarizədə yalnız epizodik rol oynayan bir ölkəni xatırladır, baxmayaraq ki, Putin bu mübarizəyə qarışmaq istəyir. Bundan əlavə, yalnız bir neçə dünya lideri iyun ayında Moskvaya İkinci Dünya Müharibəsinin sona çatmasının 75 illiyinə həsr olunmuş lüks hərbi parad üçün gəlməyə qərar verdi.

Əgər Rusiyanın müttəfiqlərinin siyahısına ehtiyacınız varsa, budur: Abxaziya, Cənubi Osetiya, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan, Moldova və Serbiya. Yalnız bu ölkələrin liderləri Moskvaya hərbi parad üçün gəlməyə razılıq verdilər.

Putinin indi qarşılaşdığı ən vacib sual Kadırovun hazırladığı sualdır: onu kim əvəz edə bilər? Bu sualın cavabı “heç kim” deyil, bu, güc əlaməti deyil. Bu, Rusiyanın siyasi durğunluğa sürükləndiyinin göstəricisidir.

Manevr.az