1. Şair, jurnalist və publisist Namiq Dəlidağlı yaradıcılığı
Namiq Dəlidağlı erkən yaşlarindan sözə, ədəbiyyata və poeziyaya maraq göstərib. Bu gün Namiq Dəlidağlı həm şair, həm jurnalist, həm də publisist kimi fəaliyyət göstərər. O, uzun illərdir mətbuat sahəsində fəal çalışır, müxtəlif qəzet və jurnallarda maraqlı, ictimai əhəmiyyət daşıyan yazıları ilə oxucuların rəğbətini qazanıb. Onun qələmə aldığı məqalələr, reportajlar və müsahibələr cəmiyyətin aktual problemlərinə toxunmaqla yanaşı, jurnalistikada obyektivlik və peşəkarlıq nümunəsi kimi dəyərləndirilir. Fəaliyətindəki bu cəhət lstər-ictəməz həyata baxışı, dünyagörüşu ilə baglıdır. Onun “cörək cıxarnaq” ucun yanaşdiğı yol bütün həyatına, o cumlədən şəxsiyyətinə təsir etmiş və formalaşdirmışdır. Məhz ona jirnalist kimi müraciət olunmuş, bu baxışı şairlik və puklisistikasında da məlumatlandirma texnikasi ilə cıxış etməsini saxlamışdır.
Otuz ildən çoxdur ki, dövri mətbuatda çalışır. Bir sıra qəzet və saytlarda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. İndi də bu sahədə fəaliyyətini davam etdirir.
Namiq Dəlidağlının sair olaraq yaradıcılığı cox sahəli və cox qatlıdır. Onun Vətən sevgisi, yurd həsrətili movzuları zaman-zaman tərarlansa da, lakin həmişə təzə ruhda yazılan şerlərdir. Püxtələçdikcə ayrılıq mövzusu həsrətə, həsrət isə sonsuzluqa qədər ruhani gerckliyə cevrilir. Bu agiqin təhtəl????? şürundaki əbədi sevgi anlayışının təzahurudir. "Sizə elçi gəldi, bizə ayrılıq" adlı poetik nümunəsi də son dərəcə zəngin və çoxqatlı bir mətn nümunəsidir. Şeirin əsas semantik oxu sevgidə məğlubiyyət, sevilənin başqasına nəsib olması və könül savaşında təslimiyyət üzərində qurulması pozisiyasıdir.
“Qapınız döyüldü bir axşamçağı,
sizə elçi gəldi, bizə ayrılıq.
Yenə niyyətini dəyişməmişdi,
köhnə libasında təzə ayrılıq.”
Sevilənin xoşbəxtliyinə qarşı tərəfin rəsmi ayrılıq anı aydın verilir. Bir tərəfdə sevilənin xəbərsiz sevinc, baqa bir tərəfdə isə sevənin qırılma anıdır. Bu “biz – siz” oppozisiyası, eşqdə qazanmaq və itirmək semantikasının bədii formasıdır. Bu şeirdə əsas güc poetik semantika ilə emosional rezonansın üst-üstə düşməsindədir. Artıq burada son qalan umidin arxa planda solması və “vağzalıdan” sonrakı həyatın cəkilməz ağrılarıdır.

             “Daha toy havası başında sənin,
yol gəldik şübhədən yalana qədər.
Ümidim hələ də can verməmişdi,
aşıqlar “vağzalı” çalana qədər.”
Zaman məsləsinə gəldikdə, kecmiş zaman ağrlarını daşıyan şair həm də gələcəyə ümidlə baxir. Bu mənada zamanla ölcülən ağrı, acı formalaşaraq insan pisikasına hakim olur və dərinləşən təcrübə ilə höküm verir. “Zaman ən ağır yükdü ciynində” misrası ilə bu anlamı həqiqi mənada qavramaqda yardım edir.
“Sən verən saatda zaman dayanıb, əqrəblər donubdu on beş qırx beşdə” kimi ifadələr bir anın - sevgi anının, xatirənin — zamandan kənarda hiss edilməsi metaforikidir. Zaman sairin əsərlərində həm mövzu baxımdan, həm də struktur gətirən elementdir. Bəzən zaman keçmişdən, bəzən “indi”dən, bəzən nəzəri zamanda şeir dili ilə əks olunur. Yaradıcı insanın dünyaya gətirdiyi sözlər, düşüncələr bu “zaman toqquşmaları”ndan formalaşır.
Şair ücun söz sadəcə vasitə deyil, həm də həyatın özüdür. “Sözün gücü”, “sözün çəkisi”, “sözün müqəddəsliyi” kimi anlayışlara xüsusi önəm verir. Xüsusilə vətən, Kəlbəcər mövzusunda sözün gücü ilə yaddaşı qorumaq, torpağın adını yaşatmaq, itirilmiş dəyərləri sözlə dirçəltmək kimi funksiyalar var. Söz burada həm silah, həm də dua funksiyasını yerinə yetirir.
“Söz tapa bilmədim… Gözüm danışdı...”?????????? -kimi ifadələr ictimai-mənəvi durğunluq, acizlik, ağrının ölçüyəgəlməzliyi kimi təqdim olunur. Şair çox vaxt “sözün qurtardığı”, “susqunluğun başladığı” anları da poetik anlam qazandırır. Şeirlərində bu tip obrazlara rast gəlinir.
Şair tez-tez keçmişdə eşidilmiş səslər, ana laylası, çay axıntısı, uşaq çağırışları kimi səs xatirələrini yada salır. Poeziyada səs həm xəbər verir, həm həyəcan oyadır, həm də qorxudur. Qələbə xəbərinin səsi, məktub oxunan səs, ana fəryadı kimi fərqli emosional təbəqələr yaradır.
“O səssizlik vardı ki, qulaqları deşirdi...” -Bəzi şeirlərdə “səsin olmaması”, “çökən səssizlik” böyük faciələrin, itkilərin ifadəsi kimi qələmə verilir. Məhz o zaman şeirlər
“Susdu dilim... söz yerini səsə verdi,
Səsimlə ağladım, sözüm yetməyəndə...” ??????????-Bu misralarda sözün gücsüzləşməsi, səsin emosional üstünlüyü poetik şəkildə təqdim olunur.
Namiq Dəlidağlının yaradıcılığında “soz” -milli kinliyin, fərdi ifadənin və müqavimətin daşıyıclsidır. Məhz o səbəbdən də “səs”- xatirələrin, düyğuların və mənəvi yaddaşın təcəssümüdür. Hər iki motiv şairin poetik dünyagörüşünün əsas sutunlarındadır.
“Dünən doyunca vurdum,
sənsizliyin sağlığına.”   -Şairin icindəki sərxoşluq obrazı əslində kədərin, darıxmağın və ununtmaq cəhdinin simvoluna cevrilib. Lakin “dunən”lə “bu gün” arasindakı kecid insanin oz-özü ilə mubarizəsini göstərir. Məhz “Etiraf” şeiri də bizə mətnin dürüst, şəxsi və emosional bir yönü olduğunu işarə edir. Bu gün “azad” gorunən, sabah olnca eyni hisslərə mötac qalan və yenə onu arzulayan aşiqdir.
“...Dünən dünəndə qaldı,
bu gün sənə möhtacam.” -Bu həm peşmançlığın, həm də sevgidən qopa bilməməyin ən təmiz ifadəsidir. Bura etirafın ən dürüst yeridir. İcki, sərxoşluq, unutmaq oyunu bir gercəkdir. Sevgi unundulmaz olduğu qədər gercəkdən dərk olunması lazim olan hekayədir.
“Payiz məktubu” şeirində isə artiq həm mövzu, həm də forma baxımından güclü bir hiss yükü daşıyır. Şeiri oxuduqca bu məktub san ki, insanın ic dünyasının incidilmiş, dağıdımış bir halidir.

“Mən “xaraba” deyəndə
                bu şəhəri deyirəm.
                Sənsiz suyu, havası
bu zəhəri deyirəm.” – Şeirin gözəliyi ordadır ki, burda şəhər xarabası ilə sənsizlik eyniləşdirilir. O biri yandan də münasibətlərin soyuğu ilə şəhərin soyuğu birləşir və sanki köhnəliyə, gücsuzliyə usyan edir. Suyu, havası və zəhəri cox güclu metaforadir.
Namiq Dəlidağlının yaradıcılığı dərin lirizm, vətənpərvərlik ruhu və xalqın mənəviyyatına bağlılığı ilə secilir. O şeirlərində həm milli, həm də bəşəri mövzulara toxunur, insanin daxili aləminı, hisslərinini ustalıqla qələmə alır və oxucunun qəlbində dərin izlər buraxır. Əsərlərində sadə xalq dilindən istifadə etməsi, obrazlı və axıcı ifadələr onun xalqa daha yaxın olmasını saxlayir. Vətən, torpaq, sevgi, qəhrəmanlıq kimi mövzular onun poeziyasının əsas qayəsini təşkil edir.

****************************************************
2.

Şair, jurnalist və publisist Namiq Dəlidağlı yaradıcılığı
Namiq Dəlidağlı –(əsil adı Namiq Cəbrayıl oğlu Hacıyev) 1970 -ci ildə Kəlbıcəcər rayonunda anadan olub. Erkən yaşlarindan sözə, ədəbiyyata və poeziyaya olan marağı onu Azərbaycan Dövlət Mədəniyət və İncəsənət Unversitetində təhcil almasını saxladi. İxtisaca yurnalist-filoloqdur. Onu tanıyanlar daha cox jürnalust kimi fəaliyətini on plana cəkir. Namiq Dəlidağlı həm şair, həm jurnalist, həm də publisist kimi fəaliyyət göstərör. O, uzun illərdir mətbuat sahəsində fəal çalışır, müxtəlif qəzet və jurnallarda maraqlı, ictimai əhəmiyyət daşıyan yazıları ilə oxucuların rəğbətini qazanıb. Onun qələmə aldığı məqalələr, reportajlar və müsahibələr cəmiyyətin aktual problemlərinə toxunmaqla yanaşı, jurnalistikada obyektivlik və peşəkarlıq nümunəsi kimi dəyərləndirilir. Fəaliyətindəki bu cəhət lstər-ictəməz həyata baxışı, dünyagörüşu ilə baglıdır. Onun cörök cıxarnaq ucun yanaşdiğı yol bütün həyatına, o cumlədən şəxsiyyətinə təsir etmiş və formalaşdirmışdır. Məhz ona yirnalist kimi müraciət olunmuş, bu baxışi şairlik və puklisistikasinda da məlumatlandirma texnikasi ilə cixiş etməsini saxlamişdır.
1993-cu ildən baçlıyaraq “Acıq soz”, Üyeni dünya”, “168 saat”, “Vaxt”, “İki sahil”, “Hər şey sizin ücün”, “Gəncliyin səsi” və sair qəzetlərində muxbir, şöbə müdiri və nəhayət baş redaktor kimi fəaliyyət kostərmişdir. Hal hazırda da “Manevr.az”, “Dəlidağ.az” və “Sumqayitfakt.az” saytinin təsisci və baş redaktorudur. Azərbaycan Yazıcılar Birlinin və Azərbaycan Yurnalistlər Birliyinin üzvü, “Dəlidağ” ədəbi birliyinin sədridir.
Namiq Dılidağlinin sair olaraq yaradıcılığı da cox sahəli və cox qatlidır. Onun vətən, vətən həsrəti, sevgi və sevgili həsrəti movzulari zamanla tərarlana, lakin həmişə təzə runda yazılan şerlərdir. Püxtələçdikcə ayrılıq mövzusu həsrətə, həsrət isə sonsuzluqa qədər ruhani gerckliyə cevrilir. Bu agiqin təhtəl şürundaki əbədi sevgi anlayişinin təzahurudir. "Sizə elçi gəldi, bizə ayrılıq" adlı poetik nümunəsi də son dərəcə zəngin və çoxqatlı bir mətn nümunəsidir. Şeirin əsas semantik oxu sevgidə məğlubiyyət, sevilənin başqasına nəsib olması və könül savaşında təslimiyyət üzərində qurulması pozisiyasidir.
“Qapınız döyüldü bir axşamçağı,
sizə elçi gəldi, bizə ayrılıq.
Yenə niyyətini dəyişməmişdi,
köhnə libasında təzə ayrılıq.”
Sevilənin xoşbəxtliyinə qarşı tərəfin rəsmi ayrıliq anı aydin verilir. Bir t ərəfdə sevilənin xəbərsiz sevinc, baqa bir tərəfdə isə sevənin qırılma anıdır. Bu “biz – siz” oppozisiyası, aşkda qazanmaq və itirmək semantikasının bədii formasıdır. Bu şeirdə əsas güc poetik semantika ilə emosional rezonansın üst-üstə düşməsindədir. Artiq burada son qalan umidin arxa planda solmasi və “vağzalıdan” sonraki həyatin cəkilməz arılarıdır.

“Daha toy havası başında sənin,
yol gəldik şübhədən yalana qədər.
Ümidim hələ də can verməmişdi,
aşıqlar “vağzalı” çalana qədər.”
Zaman məsləsi gəldikdə kecmiş zaman ağrlarını daşıyan şair həm də gələcəyə ümidlə baxir. Bu mənada zamanla ölcülən ağrı, acı formalaşaraq insan pisikasına hakim olur və dərinləşən təcrübə ilə höküm verir. “Zaman ən ağır yükdü ciynində” misrası ilə bu anlamı həqiqi mənada qavramaqda yardım edir.
“Sən verən saatda zaman dayanıb, əqrəblər donubdu on beş qırx beşdə” kimi ifadələr bir anin- sevgi aninin, xatirənin — zamandan kənarda hiss edilməsi metaforikidir. Zaman sairin əsərlərində həm mövzu baxımdan, həm də struktur gətirən elementdir. Bəzən zaman keçmişdən, bəzən “indi”dən, bəzən nəzəri zamanda şeir dili ilə əks olunur. Yaradıcı insanın dünyaya gətirdiyi sözlər, düşüncələr bu “zaman toqquşmaları”ndan formalaşır.
Şair ücun söz sadəcə vasitə deyil, həm də həyatın özüdür. “Sözün gücü”, “sözün çəkisi”, “sözün müqəddəsliyi” kimi anlayışlara xüsusi önəm verir. Xüsusilə vətən, Kəlbəcər mövzusunda sözün gücü ilə yaddaşı qorumaq, torpağın adını yaşatmaq, itirilmiş dəyərləri sözlə dirçəltmək kimi funksiyalar var. Söz burada həm silah, həm də dua funksiyasını yerinə yetirir.
“Söz tapa bilmədim… Gözüm danışdı...” -kimi ifadələr ictimai-mənəvi durğunluq, acizlik, ağrının ölçüyəgəlməzliyi kimi təqdim olunur. Şair çox vaxt “sözün qurtardığı”, “susqunluğun başladığı” anları da poetik anlam qazandırır. Şeirlərində bu tip obrazlara rast gəlinir.
Şair tez-tez keçmişdə eşidilmiş səslər, ana laylası, çay axıntısı, uşaq çağırışları kimi səs xatirələrini yada salır. Poeziyada səs həm xəbər verir, həm həyəcan oyadır, həm də qorxudur. Qələbə xəbərinin səsi, məktub oxunan səs, ana fəryadı kimi fərqli emosional təbəqələr yaradır.
“O səssizlik vardı ki, qulaqları deşirdi...” -Bəzi şeirlərdə “səsin olmaması”, “çökən səssizlik” böyük faciələrin, itkilərin ifadəsi kimi qələmə verilir. Məhz o zaman şeirlər
“Susdu dilim... söz yerini səsə verdi,
Səsimlə ağladım, sözüm yetməyəndə...” -Bu misralarda sözün gücsüzləşməsi, səsin emosional üstünlüyü poetik şəkildə təqdim olunur.
Namiq Dəlidağlının yaradıcılığında “soz” -milli kinliyin, fərdi ifadənin və müqavimətin daşıyıclsidır. Məhz o səbəbdən də “səs”- xatirələrin, düyğuların və mənəvi yaddaşın təcəssümüdür. Hər iki motiv şairin poetik dünyagörüşünün əsas sutunlarındadır.
“Dünən doyunca vurdum,
sənsizliyin sağlığına.” -Şairin icindəki sərxoşluq obrazı əslində kədərin, darıxmağın və ununtmaq cəhdinin simvoluna cevrilib. Lakin “dunən”lə “bu gün” arasindakı kecid insanin oz-özü ilə mubarizəsini göstərir. Məhz “Etiraf” şeiri də bizə mətnin dürüst, şəxsi və emosional bir yönü olduğunu işarə edir. Bu gün “azad” gorunən, sabah olnca eyni hislərə mötac qalan və yenə onu arzulayan aşiqdir.
“...Dünən dünəndə qaldı,
bu gün sənə möhtacam.” -Bu həm peşmanciliğin, həm də sevgidən qopa bilməməyin ən təmiz ifadəsidir. Bura etirafın ən dürüst yeridir. İcki, sərxoşluq, unutmaq oyunu bir gercəkdir. Sevgi unundulmaz olduğu qədər gercəkdən dərk olunması lazim olan hekayədir.
“Payiz məktubu” şeirində isə artiq həm mövzu, həm də forma baxımından güclü bir hiss yükü daşıyır. Şeiri oxuduqca bu məktub san ki, insanin ic dünyasinin incidilmiş, dağidımış bir halidir.
“Mən “xaraba” deyəndə
bu şəhəri deyirəm.
Sənsiz suyu, havası
bu zəhəri deyirəm.” – Şeirin gözəliyi ordadır ki, burda şəhər xarabası ilə sənsizlik eyniləşdirilir. O biri yandan də münasibətlərin soyuğu ilə şəhərin soyuğu birləşir və sanki köhnəliyə, gücsuzliyə usyan edir. Suyu, havası və zəhəri cox güclu metaforadir.
Namiq Dəlidağlının yaradıcılığı dərin lirizm, bətənpərvərlik ruhu və xalqin mənəviyyatina bağlılığı ilə secilir. O şeirlərində həm milli, həm də bəşəri mövzulara toxunur, insanin daxili aləminı, hislərinini ustaliqla qələmə alir və oxucunun qəlbində dərin izlər buraxır. Əsərlərində sadə xalq dilindən istifadə etməsi, obrazlı və axici ifadələr onun xalqa daha yaxin olmasını saxlayir. Vətən, torpaq, sevgi, qəhrəmanliq kimi mövzular onun poeziyasinin əsas qayəsini təşkil edir. Şair eyni zamanda mahnilar müəlifi kimi taninir. Xalq arasinda taninan müğənnilər onun əsərlərinə bəstələnmiş mahni nümunaləri ifa etmiş, onun yaradıcılıq numunələrinin daha cox yayılmasına xidmət etmişlər.