31 Mart soyqırımını niyə unutmaq olmaz?

İstər mart qırğınları, istərsə də ondan əvvəl 1905-1907-ci illərdə baş vermiş hadisələrin bir hədəfi olub bu torpaqlarda yaşayan azərbaycanlı əhalini fiziki olaraq məhv etmək, etnik təmizləmə aparmaq və bu ərazilərdə erməni dövləti yaratmaq. Bu, sıradan bir erməni xəyalpərəstliyi deyildi, uzun illər üzərində işlənmiş, böyük imperiyaların dəstəklədiyi plan idi.

20-ci əsrin əvvəllərində müstəqil dövlət yaratmağa həvəslənmiş ermənilər Qafqazda müsəlman Azərbaycan əhalisinə qarşı fiziki yoxetmə - soyqırım həyata keçirib. 1918-ci ildə isə artıq bu fəaliyyət Şərqi Andoludan Qafqaza – Azərbaycan ərazilərinə “transfer olub”. Ermənilər İrəvan, Zəngəzur, Göyçə, Qarabağ, hətta Şirvan və Bakıda etnik təmizləmə apararaq bu torpaqların yerli əhalisini məhv etməyə, Osmanlı ərazilərindən köçmüş erməniləri yerləşdirməklə Qafqazda erməni dövləti qurmağa çalışıb. Bu mənada Azərbaycanın şimal və cənub ərazilərində baş vermiş silahlı hücumlar və əhalinin fiziki olaraq məhv edilməsi məqsədyönlü siyasət olub.
 
20-ci əsrin əvvəlində ermənilər Rusiya və Osmanlı dövlətlərinin dağılması nəticəsində yaranmış boşluqdan istifadə edərək Qafqazda erməni dövləti yaratmağa nail oldular. Ancaq qəsbkar ideya, azərbaycanlı əhaliyə düşmənçilik dayanmadı. Sovet işğalı sonrası Zəngəzuru ələ keçirmiş, Qarabağda muxtariyyət əldə etmiş ermənilər 70 illik sovetlər dövründə azərbaycanlı əhalinin Ermənistandan sürgün edilməsinə nail oldular. 1948 və 1988-ci illərdə həyata keçirilmiş sürgün siyasəti nəticəsində tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaşayan bütün türk-müsəlman əhali öz ata-baba yurdundan qovuldu.

20-ci əsrin sonlarında regionda növbəti dəfə siyasi xaos baş verəndə ermənilər yenə əsrin əvvəlindəki soyqırım siyasətindən əl çəkmədilər. Azərbaycan xalqına qarşı sistemli nifrət ruhunda böyümüş “sovet erməniləri” yaranmış xaotik vəziyyətdən istifadə edərək, xaricdəki havadarlarının dəstəyi ilə azərbaycanlılara qarşı soyqırım və kütləvi qırğın hərəkətlərini davam etdirdilər. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı baş vermiş Qaradağlı, Xocalı, Ağdaban, Ballıqaya, Başlıbel hadisələri göstərdi ki, ötən müddətdə erməni baxışında Azərbaycan xalqına qarşı dəyişiklik olmayıb.
 
Yenə eyni dəst-xətt, eyni nifrət və cinayətlər davam etdi. Əsrin əvvəlində olduğu kimi, dinc azərbaycanlılar uşaq, qadın, qoca demədən fiziki olaraq məhv edilir, etnik təmizləmə həyata keçirilirdi. Nəticədə 12 min kv.km-dan çox Azərbaycan torpaqları erməni faşistlərinin nəzarətinə keçdi və bu tarixi Azərbaycan torpaqlarında bir nəfər belə azərbaycanlı qalmadı. Bununla da kifayətlənməyən ermənilər işğalın davam etdiyi 30 il ərzində Qarabağ və ətraf rayonlardan Azərbaycan izini silməyə çalışdılar.  

Atəşkəs dövrü, eləcə də İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı ermənilərin dinc yaşayış məskənlərini məqsədli şəkildə atəşə tutması göstərdi ki, düşmən ötən 100 ildə mahiyyətcə dəyişməyib. Eyni nifrət və düşmənçilik davam edir. Gəncə, Bərdə şəhərlərinin ağır raketlərlə bombardman edilməsi, Tərtər rayonuna 16 min mərminin atılması, hətta Mingəçevir su anbarı kimi tamamilə dinc məqsədli obyektin hədəf alınması göstərdi ki, düşmən qəddar və amansızdır, nifrət silahını 100 ildir əlindən yerə qoymayıb.
 
Müharibə Azərbaycanın qələbəsi ilə bitdi, cəbhədə və siyasətdə Azərbaycan güclüdür. Amma bu qələbə düşməni dəyişdirməyib. Erməni faşizmi 100 il əvvəlki kimi qəddar, amansız və qisasçıdır, fürsət gözləyir. Bu mənada “erməni məsələsini”, xüsusən də son 100 ildə xalqımızın üzləşdiyi faciələri unutmaq olmaz. Bu tarixləri diri saxlamaq, gənc nəslin yaddaşına həkk etməyə çalışmaq lazımdır.

Əlbəttə, ölkəmizə, regionumuza sülh lazımdır. Sülh olmasa inkişaf, tərəqqi mümkün deyil. Möhkəm, etibarlı sülh üçün isə güclü və hazırlıqlı olmaq lazımdır. Çünki ötən 100 illik (ən azı) tarix bizə bunu öyrədir ki, hər an fürsət gözləyən namərd qonşularımız var.