Osmanlı imperiyasının qurucusu Osman bəyin adı ilə bağlı müzakirələr 8 ildir ki, davam edir.
Osmanlı dövlətinin qurucusu Osman bəyin adının əslində “Atman” və ya “Ataman bəy” olması ilə bağlı müzakirələrə yeni bir mübahisə də əlavə edilib. Bizans qaynaqlarında Osman bəyin 'Atman-Ataman bəy' kimi xatırlanması tezisinə qarşı çıxanlar İznikdəki 1334-cü il tarixli Orxan Qazi İmaret kitabəsini gündəmə gətiriblər.
Manevr.az-ın Türkiyə mediasına istinadən xəbərinə görə, Osmanlı imperiyasının qurucusu Osman bəyin adı ilə bağlı müzakirələr illərdir davam edir. Müzakirə fitilini ilk dəfə 8 il əvvəl Prof. Dr. Yalçın Küçük Silivri Həbsxanasında yazdığı "Atamanoğlu Fatih" adlı kitabında Osman bəyin adının əslində "Ataman" olduğunu və Şeyx Edebalinin qızı ilə evləndikdən sonra İslamı qəbul etdiyini iddia edib. Tarixçilər isə bu tezisin əsasının Bizans qeydləri olduğunu, lakin qəti bir qərara gəlməyin mümkün olmadığını bildirmişlər.

Osman bəyin adı ilə bağlı müzakirələrə son qoyacağı iddia edilən son sənədi bu dəfə “Güncel Tarix” jurnalı Mehmet Hakan Kekeç dərc edib. 1334-cü ildə İznikdə inşa edilən 'Orhan Qazi İmaret Yazısı'nı sosial media hesabında paylaşan Kekeç, yazının üzərinə "Sultan Orhan bin Osman" yazması gündəmi gündəmə gətirib.

Aktüel History Magazine-dən Mehmet Hakan Kekecin sosial media hesabında dərc etdiyi tarixi yazı.

Osman bəyin adına çap olunmuş numizmatik pulların və Osmanlıda qeydə alınmış arxiv sənədlərinin olmadığını da əlavə edən Prof. Dr. Kayapınar, o dövrə aid yalnız Bizans mənbələrinin olduğunu vurğuladı.

"Ərtoğrul Qazinin oğlu Ataman bəy taxta çıxdıqdan sonra Orxan, Murat və Yıldırım (hamısı etimoloji mənşəli türk adlarıdır), Atamanla Yıldırım arasındakı dövrdə Ak Sunqur, Alp kimi türk adları tez-tez qarşımıza çıxır. Osman bəyin adı. Atman və ya Atamandır. “Atman bəy müsəlman olsa da, onun kitabı İslamın bir parçası deyildi”.

Digər tərəfdən, Osmanlı İmperatorluğunun qurulduğu illərdə marqravit olan İsa Sofinin adına tikilən türbədə Şaman və Göy Tanrı inancının rəsmləri nəticəsində müzakirələr 'şamanizm'ə yol açmışdır. Osmanlı Beyliyinin qurulduğu Söğüt mahal mərkəzindən təxminən 9 kilometr şərqdə yerləşən Borcak kəndində yerləşən dəfn yeri yerli xalq tərəfindən İsa Dədə türbəsi kimi tanınarkən, sözügedən türbənin Hz. 12-13-cü əsrlərdə Orta Asiyadan Anadoluya gələn türkmən köçəriləri türbə kimi tanınan türbədə Orta Asiya inanc sisteminə aid elementlərə rast gəlinib və İsa Sofinin məzarını araşdıran mütəxəssislər Osmanlı İmperatorluğunun qurucuları arasında bu inancdan təsirlənən türkmənlərin də olduğunu iddia ediblər.

Borçaq kəndindəki dəfn yeri yerli əhali tərəfindən İsa Dədə türbəsi adlandırılır.

Tədqiqatçı Prof. Dr. Nurfəddin Kahraman isə, "Sözügedən türbə bəzədilməsi baxımından Anadoluda heç bir türbəyə bənzəmir. Türbənin divarlarında təsvir edilən Göy Tanrı inancına aid bəzəklər tapılan ilk nümunələrdir" dedi. Anadolu coğrafiyasında, İslam kitabı oturaq türk toplumlarında daha çox rast gəlindiyi halda, köçərilər arasında İncil inancının izləri var idi”.

Nigar Nəriman
Manevr.az