Hollandiyanın Radboud Universitetinin professor-müəllim heyəti tərəfindən aparılan araşdırmada Kainatın tədricən buxarlanacağı və sonunda bu şəkildə yox olacağı proqnozlaşdırılır.

Manevr.az-ın "Science Alert"-ə istinadən xəbərinə görə, məşhur fizik Stiven Hokinqin qara dəliklərin hadisə üfüqləri ətrafındakı kvant sahələrinin pozulması səbəbiylə zamanla buxarlanaraq kütlə itirəcəyini təxmin edən nəzəriyyəsi və bunun nəticəsində bir Ətrafa fərqli radiasiya yayılacağı, araşdırmaçılar tərəfindən yenidən müzakirə edildi.

Astrofiziklər Michael Wondrak, Walter van Suijlekom və Heino Falcke tərəfindən aparılan araşdırmada hadisə üfüqünün dağılacağı, prosesin qara dəliklərə xas olmadığı, ancaq kosmos-zaman əyrisindəki əyilmənin bu hadisəni tetikleyebileceği anlaşıldı.

Araşdırmanın Hokinq radiasiyasının və ya çox oxşar emissiyanın qara dəliklərlə məhdudlaşa bilməyəcəyini, hər yerdə yaşana biləcəyini və kainatın yavaş-yavaş buxarlandığını göstərdiyi qeyd edilib.

“Biz göstərdik ki, məlum Hokinq şüalanması ilə yanaşı, yeni növ radiasiya da var”, - Wondrak bildirib.

Hokinq şüalanması indiyədək müşahidə olunmayan bir hadisədir, lakin nəzəriyyə və təcrübələr bunun baş verə biləcəyini göstərir.

Hadisə üfüqlərinin yaratdığı kvant dalğalanmaları yeni hissəciklərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.

Qara dəliklərin cazibə qüvvəsinin kütlənin kütlədən çox, çox kiçik bir sahəyə sıxılmasından qaynaqlandığını bildirən elm adamları, Kainatın ən sürətli məlum cismi olan işığın belə bu yüksək cazibə qüvvəsindən qaça bilməyəcəyini ifadə edərək, hadisə üfüqü kimi işığın qaça bilməyəcəyi qara dəliyə kritik yaxınlıq olduğunu bildirdilər.

Qeyd edilib ki, Hokinq riyazi olaraq hadisə üfüqlərinin kvant sahələri üzrə dalğalanmalar yaratdığını və bu dalğalanmaların sönüm əvəzinə qeyri-sabitliyə səbəb olduğunu, yeni hissəciklər yaratdığını göstərib.

Bildirilib ki, kiçik qara dəliklərdə bu hissəciklər qara dəliyin hadisə üfüqünün yaxınlığında formalaşacaq və qara dəlikdən böyük miqdarda enerjinin sürətlə çıxarılması səbəbindən zamanla yox olacaq.

Böyük qara dəliklərin bu halda aşkarlanması çətin olan soyuq işıq yaymağa başlayacağı, daha uzun müddətdə enerji və kütlələrini itirəcəkləri vurğulanıb.

Güclü cazibə qüvvəsi olan göy cisimlərinin yaratdığı dalğalanmalar da hissəciklərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.

Şvinqer effekti olaraq bilinən oxşar vəziyyətin elektrik kvant sahələrində də yaşandığı, kifayət qədər güclü elektrik dalğalarının yaratdığı balanssızlıqların hissəciklərin əmələ gəlməsini tətiklədiyi vurğulandı.

Wondrak və onun tədqiqat qrupu riyazi olaraq müxtəlif qravitasiya şəraiti yaratdılar ki, Şvinqer effektinə bənzər kosmos-zamanın əyilməsi zamanı hissəciklər də yaranıb ya yox olub.

Suijlekom deyib: "Biz göstərdik ki, qara dəlikdən çox-çox kənarda, kosmos-zamanın əyilməsi radiasiyanın yaranmasında böyük rol oynayır. Hissəciklər artıq cazibə sahəsinin gelgit qüvvələri tərəfindən dartılırdı" bəyanat verdi.

Tədqiqatçılar qeyd ediblər ki, qara dəliklərdən başqa, kütləvi və ya yüksək sıxlıqlı neytron ulduzları, ağ cırtdanlar və qalaktika qrupları da kosmos-zamanın cazibə qüvvəsindən təsirlənir.

Bildirilib ki, belə yüksək qravitasiya sahələrində dalğalanmalar baş verdiyi üçün Hokinq şüalanması kimi yeni hissəcik əmələgəlmələri işə salınır.

"Bu o deməkdir ki, Kainatdakı digər böyük obyektlər, məsələn, ölü ulduzların qalıqları hadisə üfüqü olmadan bu növ radiasiya yaya bilər. Bu fenomen çox uzun müddətdən sonra Kainatdakı hər şeyin qara dəliklər kimi buxarlanmasına səbəb olacaq "- Falcke dedi. Bu, təkcə Hawking radiasiyası haqqında anlayışımızı deyil, həm də Kainat və onun gələcəyinə baxışımızı dəyişir" ifadələrdən istifadə etmişdir.

Bununla belə, tədqiqatçılar bunun yaxın gələcəkdə baş verməyəcəyini əlavə ediblər.

Nigar Nəriman
Manevr.az