Mülki Məcəllənin 4-cü Maddəsi: Mülki Hüquq Münasibətlərinin Obyektləri

Tarix: 16-09-2025 22:38 Baxış: 464 A- / A+

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 4-cü maddəsi gündəlik həyatımızda ən çox qarşılaşdığımız məsələlərdən birini – mülki hüquq münasibətlərinin obyektlərini – aydın şəkildə izah edir. Maddəyə görə, mülki hüququn predmeti yalnız müəyyən dəyərə malik olan və qanunla mülki dövriyyədən çıxarılmamış nemətlər ola bilər. Burada “nemət” anlayışı həm maddi, həm də qeyri-maddi dəyərləri əhatə edir.

Maddi nemətlər dedikdə torpaq, ev, mənzil, nəqliyyat vasitəsi, pul, zinət əşyaları kimi əmlaklar nəzərdə tutulur. Yəni insanlar arasında alqı-satqı, icarə, hədiyyə və digər müqavilələr məhz bu obyektlər üzərində qurulur. Qeyri-maddi nemətlər isə müəlliflik hüquqları, patentlər, ticarət nişanları, şirkətlərin işgüzar nüfuzu və s. kimi iqtisadi dəyərə malik hüquqlardır. Bu cür obyektlər fiziki şəkildə gözlə görünməsə də, qanun onları da mülki münasibətlərin predmetinə daxil edir və qoruyur.

Eyni zamanda, maddə mühüm bir məhdudiyyəti də göstərir: əgər hər hansı nemət qanunvericiliklə mülki dövriyyədən çıxarılıbsa, o, mülki hüquq münasibətinin obyekti ola bilməz. Məsələn, dövlətin strateji ehtiyatları, bəzi təhlükəli maddələr və ya qanunla xüsusi mühafizə olunan əşyalar azad dövriyyəyə buraxılmır və onların üzərində mülki müqavilə bağlamaq mümkün deyil. Bu qayda həm cəmiyyətin təhlükəsizliyi, həm də ümumi maraqların qorunması məqsədini daşıyır.

Praktik baxımdan bu maddə vətəndaşların gündəlik münasibətlərinə birbaşa təsir edir. Mənzil alarkən, avtomobil satarkən, müəlliflik hüququnu başqasına ötürərkən və ya biznesdə brend adını qoruyarkən hər kəs bilməlidir ki, həmin obyektlər qanunla mülki dövriyyədədir və müqavilə bağlamaq üçün hüquqi əsas mövcuddur. Əks halda, müqavilə hüquqi qüvvəyə minməyəcək.

Bu izah göstərir ki, Mülki Məcəllənin 4-cü maddəsi mülki dövriyyənin sərhədlərini müəyyənləşdirən əsas sütundur. edilliyeinfo.az

Manevr.az