İsmayıl Mərcanlı İMANZADƏ
(Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Mingəçevir bölməsinin sədri)


ŞƏHİDLİYİN ZƏFƏR NƏĞMƏSİ

Tanrı dəhgahınadır, Şəhidim, son səfərin,
Yadlara göz dağıdır, qazandığın Zəfərin.
Hamı sənə ürəkdən deyir, Əhsən, Afərin!
Vətən-yurd sevgisidir halal qazancın-varın –
Əbədi yolçususan nur saçan sabahların!

Gur səsinlə - “Qarabağ-Azərbaycandır!”-dedin,
Torpağım, dağım-daşım ürəkdir-candır-dedin!
Şəhid ya Qazi olmaq, şərəfdir-şandır-dedin!
Nəqş elədin imzanı torpağa al qanınla –
Tanındın hər tərəfdə isminlə, ünvanınla!

Uğrunda can verdiyin bu ana torpaq sənin,
Döyüş günü səsini əks etdirən dağ sənin.
Bayraqdarı olduğun üçrəngli bayraq sənin,
Şəhid ucalığında vətən daşına döndün –
Azadlıq nəğməsinə, Zəfər marşına döndün!

Ünyetməyən məkana qalxıb ölümsüz oldun,
Andında, peymanında, ilqarında düz oldun.
Qarı düşmən önündə hər an yenilməz oldun,
Məzarın and yeridir, adın hər qəlbdə naxış –
Şəhidim, əhsən sənə, hünərinə min alqış!
31.10.2021


  YAŞADIM

Səmtin tapıb bu tərəfin, o yanın,
Yüyənindən yapışmışam hər anın.
Zülmətindən doğulduğum dünyanın,
Hər üzünü görə-görə yaşadım.

Borc vermədim özgəsinə dərd-qəmi,
Həzm elədim həm artığı, həm kəmi.
Qılınclayan olanda da kölgəmi,
Demədim ki nahaq yerə yaşadım.

Bənzətmədim yanlış fikri naxışa,
Göydən yağan nurdu dedim yağışa.
Hərdən ağzım dirənəndə yoxuşa,
Nəfəsimi dərə-dərə yaşadım.

Misra-misra soraqladım “taxtımı”,
Görən kimsə mənə dönüb baxdımı?
Əbəs yerə itirmədim vaxtımı,
Sözdən çələng hörə-hörə yaşadım.
07.11.2023

   OTUZ İL

Otuz il yanımdan yel kimi keçdi,
Əymədim qəddimi qərib eldə də.
Sandım dönük bəxtim yol azmış köçdü,
İşartı axtardım soyuq küldə də.

Hərdən yamanlıqla durdum üz-üzə,
Kölgəmi daşlayan çoxmuş heç demə!
Döndüm misra-misra kəlməyə-sözə,
Səsim bürünsə də qüssəyə, qəmə.

Otuz il boylandım Cəbrayıla mən,
Yuxumda dil açdı aranım, dağım.
Xəyalən adladım Xudafərindən,
Böyük Mərcanlıdan gəldi sorağım.

Otuz il səmtini itirdim köçün,
Heç demə içimdə boğulan səsmiş.
Bildim bu günlərə çatmağım üçün
Yurdumun bir udum havası bəsmiş!

Otuz il ələdim dostu, doğmamı,
Bildiyim çox şeyi üzə vurmadım.
Minnətsiz qazandım halal loxmamı,
Minnətli heç nəyə yaxın durmadım...

Düşmənlə savaşda zəfər müjdəli
Ərənlər yolların tisimin qırdı.
Elə bil təzədən Tanrının əli,
Yaralı könlümdə toy-büsat qurdu...

O illər dönməyə geriyə bir də,
Mənim yurd həsrətim lal bir hənirmiş.
Hərdən sızlayanda Mingəçevirdə,
Qəlbim yurd yerimdə tüstülənirmiş...
   29.02.2024

GEDƏK SÖZ DİRİLƏN YERƏ
(Özümə xitabən yazdığım şeir)

Hardan gəldin bu qapısı -
Bacası hörülən yerə?
Bir də düşməz haqq işığı
Məhəbbəti uralanıb,
Sevgisi dərilən yerə.

Burda sütunlar yıxılıb,
Halallıq küncə sıxılıb.
Bir bölük şeytan yığılıb,
Tanrı öldürülən yerə.

Gördüyün daş-divar da yad,
Ot bitməyən yerdə nə dad?
Yaxın düşə bilərmi od -
Ocaq söndürülən yerə?
Yetişmədin diləklərə,
Səsin çatmır mələklərə.
Gəl, qoşulub küləklərə
Gedək söz dirilən yerə...
1996

ARAZ NƏMLİ GÖZLƏRİMDƏN AXIRMIŞ...

Ürəyimdə sızıldayan dərd çayım,
Qismətindən hələ incik-pərt çayım.
Bakı-Təbriz qiyafəli mərd çayım,
Deyən varmı doluxsunub heç nədən,
Göz-göz olan yaraları qövr edən.
Qəm-qüssəsi gör necə də ağırmış -
Araz nəmli gözlərimdən axırmış!

Yaranışdan həm Sultandı, həm də Xan,
Bir düşməni gödənsökən, ev yıxan.
O birisi hürə-hürə vurnuxan,..
Bel sütunu Xoy, Ərdəbil, Qaradağ,
Qilbəgahı Zəfər taclı Qarabağ...
İllər boyu bəxtinə qar yağırmış -
Araz nəmli gözlərimdən axırmış!

Xudafərin daş köynəkli dastanı,
Yağı bəlli, namərd aşkar, dost hanı...
Görən varmı heç möhləti-amanı,
“Gülüstan”da şux qaməti bükülən,
“Türkmənçay”da gözünə mil çəkilən.
Xəmirini kimlər dərddən yoğurmuş -
Araz nəmli gözlərimdən axırmış!

Həsrət yükü hələ o tay, bu taylı,
Bəd taleyi nə sovqatlı, nə paylı...
Hayqırtısı hərdən cəngli-haraylı,
Gorum çatlar qisas qalsa sabaha...
Gülsə üzü, deyərəmmi heç daha,
Tanrı ona gəc nəzərlə baxırmış -
Araz nəmli gözlərimdən axırmış!..
04.04.2023

ÜRƏYİM TAPDANMIŞ ƏKİN YERİDİ...

Əzəldən su kimi safam-duruyam,
Ürəyim nə qəzəb, nə kin yeridi.
Bəlkə də bir zərrə günəş nuruyam,
Şirin arzularım əkin yeridi.

Acı söz mürgülü iynəm-tikanım,
Yalana bəllidir təkcə, sərt üzüm.
Haqdan soraq verir hər gələn anım,
Dilimin ucunda söz düzüm-düzüm.

Əlimdən çıxanda bəzən dincliyim,
Heç kimi nahaqdan tapdamamışam.
Nə yersiz hökmüm var, nə boş hay-küyüm,
Mərdlik nişanəli cəngəm-savaşam...

Söz odum, torpağım, havam, suyumdu,
Saflaşa biləndə niyyət etmişəm.
Ovcuma düşənlər tale payımdı,
Qəmə-qüssəyə də biət etmişəm.

Kim kəsə bilər ki axı, yönümü,
Bəxtin sapandından atılan daşam.
Səyirdib yüyənsiz “söz köhləni”mi,
Şeirin “quluncunu” ovxalamışam...

Sevincim bəmdədir, nisgilim zildə,
Vücudum nə qəzəb, nə kin yeridi.
İllərlə sızladım bir qərib eldə,
Ürəyim tapdanmış əkin yeridi...
12.04.2023

İLLƏR BOYU DAŞLADILAR KÖLGƏMİ...
Görməsəm də incisini, zərini
Dönük bəxtin sərt üzündən halıyam.
Həyat məndən gizlədibsə sirrini,
Necə deyim hər izindən halıyam?

Uşaqlıqdan ehtiyacla tanışam,
Cavanlığım yad əllərdə əsirdi.
Qəriblikdən dilim gəlmir danışam,
Yurd həsrətim əhədimi kəsirdi...

Ümman səbrim çox dözümlü, mətinmiş
Sızlatmadı nə kəsiri, nə kəmi.
Barlı ağac olmaq demə, çətinmiş
İllərboyu daşladılar kölgəmi...

Ehtiyacla mərd-mərdanə savaşdım,
Qaçıb namərd kölgəsində yatmadım.
Haqqın yolun halallıqdan soruşdum,
Səfalətin girdabında batmadım.

Aydan-aya, ildən-ilə daşındım,
Həyat eşqim qoydu əlin çiynimə.
Deyərdim ki kəlmə-kəlmə aşındım,
“Söz köynəyim” dar gəlsəydi əynimə...

Eh... indi hər anım bir qorxunc hədə,
Batıb qulaqlarım “ah-vay” səsindən.
Boylanıb baxıram yol gedə-gedə,
Ömür qatarımın pəncərəsindən!..
   06.05.2023

MƏN ŞƏHƏR ADAMI OLA BİLMƏDİM...

Arabir fikrimi cəzb eləsə də,
Mən şəhər adamı ola bilmədim...
Bircə yol ürəkdən gülə bilmədim.
Döşümə yatmadı tozlu küçələr.
İtirdim özümü səsdə-səmirdə,
Gəlib tapdı məni yuxularımda,
Həsrətin çəkdiyim aylı gecələr...

Gördüm qaşqabaqlı adamlarını,
Gördüm qana həris harınlarını.
Mənə gözlərinin ucuyla belə
Baxmayıb, yanımdan ötüb getdilər.
Beşinə-üçünə salam versəm də,
Təbəssüm qonmadı dodaqlarına,
Gözüm görə-görə itib getdilər.

Hey zara gəlsəm də fikrin əlindən,
Baş aça bilmədim insan “selindən”!
Döngələr qarşımda bir səddə döndü,
Gəc baxdı üzümə dalanlar mənim.
Arabir rastıma çıxdı “dost-tanış”,
Gah ütülü sözlə, gah şirin dillə
Üstümə şığıdı yalanlar mənim...

Qarşımda dağ kimi dikəldi yollar,
Gündəlik “əlmuzdum” yağlı “sağol”lar!
Anladım özgəymiş şəhərin tərzi.
Burda işə keçmir mizan-tərəzi...
Burda baş girləmək deyilmiş asan,
Kiməsə müftəcə yem olmamaqçün,
Gərək bir az fəndgir, ayıq olasan!

Gördüm bu tövr ilə, belə gedişlə,
Qulpundan tutduğum halal bir işlə,
Çoxları kərəksiz sayacaq məni,
Saflığım kənarda qoyacaq məni.
Adım düşəcəkdir “qara dəftərə”,
Zalımın üzünü güldürəcəyəm,
Tapdayıb keçəndə “qırmızı xətti”,
Külfəti acından öldürəcəyəm!..

Meşin qapılara düşməz açarım,
Kimdənsə mərhəmət ummağım əbəs,
Hara çatasıdır boğulmuş bu səs?!
Gümanım bir qalaq quru təsəlli,
Dönük taleyimdən tutdum beş əlli!..
Nə ev-eşik umdum, nə gün-güzaran,
Onları verən də, alan da bəlli!..

Yamanlıq “suyumu” kəsdi dəhnədən,
İllərlə artmadı “boyum” bir qarış!
Dedilər ya çıx get, gəldiyin yerə,
Ya da taleyinə boyun əy,-barış!
Burda haqsızlıqdır sahib, haqlara,
Heç demə kimdənsə ənam alanda
Yaltaqlıq, məddahlıq gəlirmiş kara!..

Əzilib-büzülüb xırdalanmadım,
Allahsız birini “tanrı” sanmadım!
Burda “akullalar”, “qurdlar” ayaqda,
Burda güclülərə girovdur Haqq da...
Yaxşı ki uzunmuş dilim-dilçəyim,
Yaxşı ki yalmana, yaltağa yadam!
Mən şəhər adamı ola bilmədim....
Yolların “qıfılın” açın, gedirəm,
Mən burda yaşaya bilmərəm, atam!
18.09.2022


KÜTLƏ SEVGİSİNƏ İNANMIRAM MƏN

Səmtini dəyişən külək kimidir,
Fəndgir sırtıq üzlü kələk kimidir.
Bir himlə yıxılan dirək kimidir -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Güclüyə yarınıb biət eyləyir,
Qarnının hökmüylə niyyət eyləyir.
Aldanır, yanılır, qələt (səhv) eyləyir -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Gecikməz “gələnə” çəpik çalmağa,
Öyrəşib müftə pay-ənam almağa.
Yalana züy tutsa, keçir “qarmağa” -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Çoxunu yolundan eləyib gedir,
Vədini yalanla bələyib gedir.
Elə hey gözə kül ələyib gedir -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Qaçhaqaç düşəndə çatır axırı,
Hər səmtə üz tutur yolu-cığırı.
Bəzən gec çıxsa da üzə paxırı -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Əgər qoşulubsa “xora”,-güclüdür,
Hələ düşməyibsə dara, -güclüdür.
Bilən bilir, hardan-hara güclüdür -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Kufədə andını danıb bir zaman,
Deməyib sonacan yamana, yaman.
Diz çöküb, zalımdan diləyib aman -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!

Bir vaxtlar başıma gəlib,-görmüşəm,
Sıyılıb üzümə gülüb,-görmüşəm.
Büdrəyən vaxtımda “ölüb”,-görmüşəm -
Kütlə “sevgisinə” inanmıram mən!
   04.09.2022

ÇAYIN SAHİLİNDƏ BİR QIZ AĞLAYIR

Siyah saçlarını oynadır külək,
Qəmli sinəsindən asılıb bilək.
Sanki göydən enmiş mələkdir, mələk
Nədənsə dayanıb yalqız ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!

Nəmli gözləriylə baxır sulara,
Bilən yox fikrində üz tutub hara.
Dönüb sərt küləyə, çevrilib qara,
Göyərmiş əlləri bumbuz, ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!

Əsir yarpaq kimi sızladıqca can,
Qəfil bir ölümmü axtarır hər an?
Asılıb durubdu göz yaşlarından,
Elə bil bənövşə, nərgiz ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!

Qəlbindən keçəni suya danışmır,
Çöküb çöhrəsinə həya-danışmır.
Nisgili gəlməyir saya-danışmır,
Gah dodaq səyriyir, gah üz ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!

Bəlkə o, cavabsız eşqə əsirdir,
Bəlkə bir kimsəsiz yetim-yesirdir?
Anlamaq olmur ki bu necə sirdir,
Lal haray hıçqırır, avaz ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!

İndi dünya ona qəfəs kimi dar,
Halına acımır nə dost, nə də yar.
Allahım, gəl onu özünə qaytar,
Dil dönüb kösövə, ağız ağlayır -
Çayın sahilində bir qız ağlayır!..
04.01.2014

GƏLMİŞƏM

Bir qalam kösövəm-odam,
Bükülmüş qolam-qanadam.
Çoxlarına hələ yadam,
Bir az uzaqdan gəlmişəm.

Tapdansam da torpaq kimi,
Dözdüm hər dərdə dağ kimi...
Yaşıl üzlü yarpaq kimi
Kökdən-budaqdan gəlmişəm.

Kürün avazı-səsiyəm,
Xan Arazın bəstəsiyəm.
“Qarabağ şikəstəsi”yəm,
Dildən-dodaqdan gəlmişəm.

Bələd olsam da “arxına”,
Qarışmamışam axına.
Əslim bəllidir çoxuna,
Halal torpaqdan gəlmişəm.

Alnım açıqdır, üzüm ağ,
Nə astaram, nə də yamaq...
Söz mülkünə min il qabaq,
Ya da lap çoxdan gəlmişəm.

Köhnə komayam, yuvayam,
Nə cəngəm, nə də davayam.
Bir udum suyam, havayam
Saflaşıb Haqdan gəlmişəm.
22.08.2023

  Mingəçevir şəhəri

Manevr.az