İqlim dəyişikliyi müasir dövrün ən ciddi ekoloji problemlərindən biri olaraq dünya miqyasında geniş bir əhatə dairəsinə malikdir. Onun nəticələri, resursların tükənməsi, ekosistemlərin məhvi, təbii fəlakətlərin artması və insan sağlamlığına təsir edən ciddi problemləri əhatə edir. Gənclər, bu problemlərdən ən çox təsirlənəcək nəsil olaraq, ekologiyanın qorunması və iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə öz məsuliyyətlərini artırmaq və fəal iştirak etmək zorundadırlar. Bu məsələdə gənclərin rolu, onların aktivliyi və məsuliyyət hissləri çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ekoloji problemlərin həlli üçün həm sosial, həm də ekoloji səviyyədə geniş bir fəaliyyət sahəsi yaradan tədbirlərdən biri də BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Konfransı (COP) çərçivəsində keçirilən tədbirlərdir.

Təbii fəlakətlərin və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin artırması, xüsusilə gənc nəslin daha uzun müddət ərzində bu problemlərə şahid olacağını nəzərə alaraq, onların ekoloji məsələlərdəki rolu daha da əhəmiyyətli olur. İqlim dəyişikliyi, resursların azalması, hava dəyişiklikləri və ekosistemlərin məhvi kimi problemlər gənclərin həyatını birbaşa təsir edəcək və onların gələcəyini ciddi şəkildə təhdid edəcəkdir. 2023-cü ildə beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılan tədqiqatlara əsasən, gənclərin 75 faizi iqlim dəyişikliyi ilə bağlı narahatlıq hissi keçirir. Bu narahatlığın səbəbləri arasında resursların azalması, təbii fəlakətlərin artması və sosial bərabərsizlik məsələləri qeyd edilir.
Gənclərin bu məsələyə münasibəti, onların daha uzun bir gələcəklə qarşılaşacaqlarını dərk etmələri ilə birbaşa əlaqəlidir. İqlim dəyişikliyinin ağır təsirləri ilə mübarizə aparmaq üçün gənclər, öz səylərini birləşdirərək ekoloji problemləri daha geniş perspektivdə anlamağa və həll yolları tapmağa cəlb edilirlər. Belə bir müstəvidə, COP29 kimi beynəlxalq tədbirlər gənclərə bu problemləri daha dərindən öyrənmək və onlara qarşı mübarizə aparmaq üçün böyük imkanlar yaradır. Gənclərin iqlim dəyişikliyi məsələlərində fəal iştirakını təmin edən belə tədbirlər, həmçinin onların ekoloji biliklərini artırmağın və yeni ideyalar inkişaf etdirmələrinin yollarını açır.

COP29, gənclər üçün müxtəlif imkanlar yaradan və ekoloji məsələlərə məsuliyyətli yanaşmalarını gücləndirən bir platformadır. Bu tədbir, gənclərin öz fikirlərini sərbəst ifadə etmələrini və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı layihələrini təqdim etmələrini təmin edir. Çeşidli dövlət qurumları, gənclər təşkilatları, ekoloji aktivistlər və mütəxəssislər arasında keçirilən müzakirələr və forumlar, gənclərə geniş bir şəbəkə qurmağa, yeni ideyalar ortaya qoymağa və ekoloji məsələlərə daha dərindən yanaşmağa şərait yaradır. Gənclər, belə tədbirlərdə iştirak etməklə həm özlərini daha yaxşı ifadə etməyi öyrənir, həm də təbii fəlakətlərə qarşı daha effektiv mübarizə üsullarını kəşf edirlər.
COP29-un gənclərə təsiri bir neçə istiqamətdə özünü göstərir:

Aktiv İştirakın Təşviqi: Bu tədbir, gənclərin ekoloji məsələlərdə aktiv iştirak etməsini təşviq edir. Təşkil olunan forumlar və müzakirələr, gənclərə öz fikirlərini sərbəst ifadə etməyə imkan verir. Bu, onların öz güclü və zəif tərəflərini anlamağa və daha təsirli olmağa imkan tanıyır.
Şəbəkə Qurulması: Gənclər, müxtəlif bölgələrdən olan aktivistlərlə tanış olur və təcrübə mübadiləsi aparır. Bu, onların daha geniş bir şəbəkə qurmasına və ekoloji məsələlərdə daha təsirli olmalarına imkan verir.
Ekoloji Layihələrə Dəstək: COP29 çərçivəsində bir çox startap layihələrinə gənclərə maliyyə dəstəyi və resurslar təqdim olunur. Bu, onların ekoloji layihələrini reallaşdırmasına və daha geniş auditoriyaya çatmalarına kömək edir.
Yeni İdeyaların Təqdim Edilməsi: Gənclərə fikirlərini müzakirə etməyə və yeni yanaşmaların irəliləməsinə şərait yaradılır. Bu müzakirələr, gənclərin düşüncə tərzini genişləndirir və yenilikçi yanaşmaların ortaya çıxmasına səbəb olur.
Maarifləndirmə və Təhsil: Ekoloji problemlər barədə maarifləndirmə kampaniyaları gənclərin məlumatlılığını artırır. Bu kampaniyalar, gənclərə ekoloji problemlərin həlli və ekoloji aktivizm haqqında geniş məlumat təqdim edir. Təhsil proqramları məktəblərdə və universitetlərdə gənclərə ekoloji problemlər barədə məlumat verərək, onların bu məsələyə daha məsuliyyətli yanaşmalarını təmin edir.
Ekoloji Layihələrdə İştirakın Artırılması: Gənclərin ekoloji layihələrdə iştirak etmələri, onların məsuliyyətli yanaşmalarını gücləndirir və gələcəkdə təbii fəlakətlərə qarşı mübarizəyə daha aktiv qatılmalarını təmin edir.

Gənclərin ekoloji məsələlərə aktiv yanaşmalarını təmin etmək, yalnız ekoloji maarifləndirmə və təhsil vasitəsilə mümkün deyil. Bu, həm də gənclərin sosial və mədəni mühitdə qarşılaşdıqları çağırışlarla bağlıdır. Ekoloji problemlərin dərinləşməsi, gənclərin həyat tərzini, gələcəyini və cəmiyyətin bütöv sağlamlığını təhdid edir. Buna görə də, ekoloji məsələlərdə gənclərin rolunun genişlənməsi, yalnız onlar üçün deyil, bütün gələcək nəsillər üçün vacibdir.
Gənclərin aktiv iştirakını təmin etmək üçün müxtəlif platformaların yaradılması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu cür platformalar gənclərə təbii fəlakətlər və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı öz fikirlərini və həll yollarını sərbəst şəkildə ifadə etməyə imkan verir. Məsələn, gənclər, müxtəlif təbii fəlakətlərin qarşısını almağa yönəlmiş layihələrdə iştirak edərək, yalnız ekoloji problemlərə həll yolları təqdim etmirlər, həm də praktiki bacarıqlarını inkişaf etdirirlər. Gənclərin bu cür layihələrdə iştirakı, həm fərdi inkişaflarına, həm də cəmiyyətin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına böyük töhfə verir.

Bundan başqa, gənclərin ekoloji məsələlərə təsirini artırmaq üçün yaradılacaq təhsil proqramları və təlimlər də əhəmiyyətlidir. Ekoloji təhsil, yalnız nəzəri biliklərin ötürülməsi ilə kifayətlənməməli, praktiki fəaliyyətlər vasitəsilə gəncləri ətraf mühitə qarşı daha həssas və məsuliyyətli etməlidir. Gənclər, məktəblərdə və universitetlərdə keçirilən ekoloji tədbirlərdə, seminar və forumlarda iştirak edərək, həm nəzəri, həm də praktiki biliklərə yiyələnə bilərlər. Məsələn, ekoloji sığorta, təkrar emal, su istifadəsinin səmərəliliyi kimi sahələrdə gənclərin təlimlərə cəlb edilməsi onların bu məsələlərdə daha dərindən düşünməsinə və yeni ideyalar inkişaf etdirməsinə şərait yaradır.
Ekoloji problemlərlə mübarizə yalnız fərdi səviyyədə deyil, həm də qlobal miqyasda təşkil olunan tədbirlərlə mümkündür. Gənclərin beynəlxalq platformalarda iştirak etməsi onların təcrübələrini genişləndirir və müxtəlif ölkələrin təcrübələrindən faydalanmalarına şərait yaradır. Məsələn, BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Konfransı (COP) kimi tədbirlər, gənclərə ekoloji məsələlərlə bağlı böyük təcrübə mübadiləsi etmək və bu məsələyə beynəlxalq səviyyədə təsir göstərmək imkanı verir. COP29 kimi tədbirlərdə gənclərin iştirakı, onlara ekoloji problemləri daha geniş bir çərçivədə analiz etməyi və bu məsələlərə dair beynəlxalq əməkdaşlıq yaratmağı öyrədir.
Gənclərin ekoloji məsələlərdə aktiv iştirakını təmin etmək üçün sosial mühitin yaradılması da vacibdir. İqlim dəyişikliyi və təbii fəlakətlərin təsirləri, gəncləri daha çox birləşdirir və sosial şəbəkələr vasitəsilə onlar öz həll yollarını və təşəbbüslərini digər gənclərlə paylaşırlar. Bu mühitdə gənclərin bir-birinə dəstək verməsi, yeni ekoloji ideyaların irəliləməsinə səbəb olur. Təbii fəlakətlərin artması və iqlim dəyişikliyinin müsbət və ya mənfi təsirlərinin birbaşa gənclərə aid olması, onların bu sahəyə daha çox diqqət yetirmələrinə və məsuliyyətlərini daha ciddi şəkildə qəbul etmələrinə səbəb olur. Məsələn, sosial şəbəkələr vasitəsilə ekoloji aktivizmə qatılan gənclər, bu məsələlərə daha geniş bir kütləni cəlb etməyi bacarırlar. Belə bir sosial mühitdə aktiv iştirak, yalnız gənclərin sosial məsuliyyətlərini artırmaqla qalmır, həm də onların gələcəkdə ekoloji məsələlərdə liderlər kimi çıxış etmələrinə imkan yaradır.
Ekoloji məsələlərin həlli yalnız ekoloji bilincin artırılması ilə bağlı deyil, həm də cəmiyyətin bütün üzvlərinin bu məsələyə yaxından cəlb olunması ilə mümkündür. Gənclərin bu sahədə daha fəal iştirak etməsi, ekoloji problemlərin qlobal səviyyədə həllinə yönəlmiş daha çox tədbirin həyata keçirilməsinə səbəb olacaqdır. Onların fəallığı, həm sosial məsuliyyət anlayışını artırır, həm də ekoloji baxımdan davamlı inkişafın təmin edilməsində əvəzsiz rol oynayır.

Ekoloji məsələlərlə bağlı davamlı fəaliyyətlərin təşkil edilməsi, yalnız gənclərin deyil, bütün cəmiyyətin daha güclü bir ekoloji düşüncə tərzi inkişaf etdirməsinə imkan verir. Gənclər bu mübarizənin ön cərgəsində duraraq, özləri üçün daha yaşanıla bilən bir dünya yaratmaqla yanaşı, cəmiyyətin digər üzvlərinə də ekoloji məsuliyyətlər haqqında məlumat verirlər. Bu da, son nəticədə, ekoloji məsələlərə qarşı daha geniş və güclü bir ictimai dəstəyin yaranmasına gətirib çıxarır.
Nəticə olaraq, gənclərin ekoloji məsələlərdəki rolu yalnız indiki dövr üçün deyil, həm də gələcək üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Gənclərin fəal iştirakı, ekoloji problemlərin həllinə yönəlmiş müsbət təsirləri artırır və gələcək nəsillərin daha sağlam bir planetdə yaşamasını təmin edir. Onların təhsil və maarifləndirmə sahəsindəki mübarizələri, sosial şəbəkələr və beynəlxalq platformalarda verdikləri töhfələr, ekoloji problemlərin həllində mühüm bir rol oynayır. Gənclərin bu sahədəki rolu həmçinin onların gələcəkdə liderlər, təbiət qoruyucuları və ekoloji fəallar kimi çıxış etmələrinə şərait yaradır. Ekoloji problemlərin həlli, yalnız fərdi səviyyədə deyil, kollektiv səviyyədə də, gənclərin daha aktiv və məsuliyyətli olmaları ilə mümkündür.

Abdulla Kərimli
Naxçıvan Dövlət Universiteti,
Memarlıq və mühəndislik
fakültəsinin-4cü kurs tələbəsi

Manevr.az