Açar sözlər:Sosial media,evlilik münasibətləri,hüquqi məxfilik,əsas hüquqlar və sosial media,ailə münasibətlərində texnologiyanın rolu

Xülasə
Sosial media bu gün həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilib və şəxsi münasibətlərdən tutmuş iş həyatına qədər bir çox sahəyə təsir edir. Lakin sosial medianın ailə münasibətləri üzərindəki təsiri də getdikcə daha çox diqqət çəkir. Evliliklər, partnyorlar arasında gizlilik və şəxsiyyət hüquqlarının pozulması kimi məsələlərlə üzləşir. Bu məqalədə sosial media və texnologiyanın ailə hüququna təsiri araşdırılacaq. Ailə münaqişələrinin artmasında sosial medianın rolu, məxfilik hüququ və sosial media üzərindən gizli davranışların hüquqi tənzimlənməsi müzakirə ediləcək.

Giriş
Sosial medianın həyatda rolu sürətlə böyüyür və artıq şəxsi münasibətlərdə də əhəmiyyətli bir yer tutmağa başlayıb. İnsanlar arasında ünsiyyətin ən yaygın forması halına gələn sosial media, nikah və ailə münasibətlərini də dəyişdirib. Sosial şəbəkələrdəki paylaşım, şərhlər, mesajlar və görüntülər bəzən münasibətləri gücləndirə bilsə də, eyni zamanda ailə içi münaqişələrə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət isə hüquqi məsələləri gündəmə gətirir, çünki sosial mediada paylaşım və davranışların hüquqi nəticələri ola bilər.
Bu məqalədə sosial medianın ailə hüququna necə təsir etdiyini, xüsusilə də nikah və boşanma proseslərində sosial medianın rolunu araşdıracağıq. Sosial medianın şəxsi həyatımıza necə nüfuz etdiyi və bu nüfuzun hüquqi çərçivələrini necə formalaşdırdığı müzakirə ediləcək.

1.Sosial medianın ailə münasibətlərinə təsiri
Sosial media, əvvəllər yalnız şəxsi məlumatları paylaşmaq üçün istifadə edilən bir platforma idi, lakin zaman keçdikcə cütlüklər arasında münasibətlərin açıq şəkildə müzakirə edildiyi və çox vaxt gündəmə gətirildiyi bir məkan oldu. Sosial medianın ailə üzvləri və yoldaşlar arasında münasibətlərə təsiri ikili bir xarakter daşıyır:
• Müsbət təsir: Sosial media, cütlüklərin daha çox ünsiyyət qurmasına və bir-birini daha yaxından tanımasına kömək edə bilər. Birgə fəaliyyətlər, ailə fotoşəkilləri və paylaşılmış anlar ailə bağlarını gücləndirə bilər.
• Mənfi təsir: Lakin sosial medianın mənfi tərəfləri də var. Çox vaxt partnyorlar arasında etibar məsələləri yaranır, çünki bir tərəf sosial şəbəkələrdə gizli əlaqələr və ya münasibətləri gizlətmə cəhdləri göstərə bilər. Bu, boşanma və digər hüquqi problemlərə səbəb ola bilər. Eyni zamanda, sosial şəbəkələrdə paylaşılan şəxsi məlumatlar və şəkillər gizlilik hüququnu pozduqda, bu, hüquqi mübahisələrə gətirib çıxara bilər.
2.Ailə hüququna təhlükələr və sosial medianın qanuni nəticələri
Sosial medianın ailə hüququna təsiri, hər iki tərəf üçün yeni hüquqi suallar yaradır. Bu suallar, əsasən, şəxsi məxfiliyin pozulması, şiddət, boşanma və mülkiyyət bölgüsü ilə əlaqədardır:
• Şəxsi Məxfilik və Sosial Media: Evlilikdə məxfilik çox mühüm bir rol oynayır. Lakin sosial medianın təsiri ilə şəxsi həyatın sərhədləri bulanıqlaşır. Bir tərəfin digərini izləməsi, gizli hesablar və ya açıqlanmayan şəxsi məlumatların yayılması ailə içində münaqişəyə səbəb ola bilər. Hüquq sistemi bu vəziyyətdə şəxsi hüquqların və məxfilik haqqının necə qorunmalı olduğunu müəyyən etməkdə çətinlik çəkir.
• Boşanma və Sosial Media: Boşanma prosesində, sosial media da hüquqi sübut kimi istifadə edilə bilər. Cütlüklərin paylaşdığı şəkillər, mesajlar və yazışmalar məhkəmələrdə təsdiq edici sübut olaraq təqdim edilə bilər. Bununla yanaşı, məhkəmə bu məlumatların necə istifadə ediləcəyinə dair hüquqi qaydalar təyin etməli və fərdi hüquqların pozulmadığını təmin etməlidir.
• Ailə İçi Zorakılıq və Sosial Media: Ailə içi zorakılıq vəziyyətində sosial media, şiddətə məruz qalan şəxslərin yaşadıqlarını ictimailəşdirməsi üçün bir vasitə ola bilər. Ekran görüntüləri, videolar və yazışmalar zorakılığın sübutu kimi istifadə edilə bilər. Lakin, hüquqi sistem sosial media üzərindən yayılan məlumatların etibarlılığını qiymətləndirməkdə çətinlik çəkə bilər.

3.Ailə münasibətlərində sosial medianın yaxşı və pis yönləri
Sosial medianın evlilik və ailə münasibətlərinə olan təsirini daha yaxından nəzərdən keçirdikdə, həm müsbət, həm də mənfi nəticələr ortaya çıxır:
• Yaxşı Yönlər:
• Sosial media əlaqə qurmağa kömək edir, xüsusilə də uzaqda yaşayan ailələr üçün ünsiyyətin davam etməsini təmin edir.
• Həyat yoldaşları arasında əlaqəni gücləndirə bilər, çünki onların bir-birinə qarşı daha çox diqqət göstərməsi və paylaşmaları artır.
• Evlilikdə və ya ailə münasibətlərində baş verən vacib hadisələr haqqında anında məlumat əldə etməyə kömək edir.
• Pis Yönlər:
• Sosial media, ayrılığa və etibar itkisinə səbəb ola bilər. Məsələn, bir tərəfin gizli hesablar açması və ya əlaqələrini gizlətməsi, evlilikdə ciddi etibar problemlərinə yol aça bilər.
• Sosial media, özəl həyatı daima açıq şəkildə yayımlamağı təşviq edərək, məxfilik və şəxsi sərhədlərin pozulmasına səbəb olur.
• Ailə içi şiddət halları sosial şəbəkələrdə yayılarsa, hüquqi məsələlər mürəkkəbləşir, çünki məlumatlar qanuni olaraq etibarlı olub-olmama məsələsini gündəmə gətirir.

Nəticə
Sosial medianın ailə münasibətlərinə təsiri çoxşaxəli və mürəkkəbdir. Həm müsbət, həm də mənfi təsirlər sosial şəbəkələrin evlilik və ailə hüququna nə dərəcədə nüfuz etdiyini göstərir. Sosial media, münasibətlərin daha açıq və şəffaf olmasına kömək edə bilər, amma eyni zamanda şəxsi həyatın pozulmasına, hüquqi mübahisələrə və boşanma proseslərinin mürəkkəbləşməsinə də səbəb ola bilər.
Hüquq sistemi, sosial medianın ailə hüququna təsirini nəzərə alaraq, yeni qaydalar və prinsiplər hazırlamalıdır. Bu, həm şəxsi hüquqların qorunmasını, həm də ailə münasibətlərindəki etik məsələlərin həllini təmin edəcək.

Ədəbiyyat siyahısı
1. Caroline Norma, Social Media and Family Law: Legal Perspectives (2020)
2. Mary Aiken, The Cyber Effect (2016)
3. Jonathan Herring, Family Law (2019)
4. Andrew B. Whitford, Social Media and Legal Practice (2017)
5. European Union Agency for Fundamental Rights, Handbook on European Law Relating to Family and Private Life (2019)

Rüqayə Həsənova
NDU-nun hüquqşünaslıq
ixtisası üzrə 1 ci kurs tələbəsi

Manevr.az