_99.jpg)
Onun sözlərinə görə, bu koridorun açılması İranın Cənubi Qafqazla əlaqələrinin kəsilməsinə hesablanmış bir addımdır.
Türkiyəni potensial təhlükə adlandıran Zuhtavend, həmçinin Azərbaycan adlı bir yer olmadığını və ən qısa zamanda Azərbaycanın İrana ilhaq edilməsi kimi absurd iddialar da səsləndirməyi unutmayıb.
Hər nə qədər xoş təəssürat yaratmasa da İranın bu cür açıqlamaları və bu istiqamətdəki praktiki addımları yeni məlumat deyil. Zuhtavendinin sözləri İranda 30 ilə yaxındır ki, davam edən ermənipərəst mövqeyin etiraf edilməsindən başqa bir şey deyil.
Ermənistana dəstəyi və anti-türk siyasi xətti hər zaman inkar edən İran rəhbərliyi, artıq buna ehtiyac duymur. Çünki Cənubi Qafqazda dəyişən siyasi reallıqlar və güc balansının pozulması ilk növbədə İranı açıq siyasi xətt tutmağa və gizli əalqələrini etiraf etməyə məcbur edir.
İranın yanlış Cənubi Qafqaz strategiyası
İranın Azərbaycan və Ermənistanla ikitərəfli münasibətlərinin qurulması digər post-sovet ölkələri ilə parallel şəkildə 90-cı illərin əvvəllərinə təsadüf edir. Lakin arxada qoyduğumuz 30 illik period bu münasibətlərin heç də paralell şəkildə inkişaf etmədiyini, əksinə daha çox Ermənistana dəstək xarakteri daşıdığını deməyə əsas verir.
Birinci Qarabağ müharibəsini Azərbaycan və Türkiyə arasında qurula biləcək mümkün ittifaqın qarşısını almaq fürsəti kimi dəyərləndirən İran, münaqişənin aktiv fazasının davam etdiyi 4 il ərzində öz susqunluğunu qorudu.
Bəyanatlardan kənara çıxmayan rəsmi mövqe, baş verənlərin səssizcə izlənilməsi və minlərlə azərbaycanlının ölümünə göz yumulması irəliləyən illərdə ikitərəfli münasibətlərdə özünü açıq şəkildə büruzə verirdi.
Bu illər ərzində Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişəli vəziyyətdən istifadə edən İran qarşılıqlı əməkdaşlıq və siyasi gedişlərlə Cənubi Qafqazı yönləndirmə sitasətinə üstünlük verirdi.
Hər keçən gün güclənən və beynəlxalq dəstək əldə edən Azərbaycana qarşı Ermənistanı dəstəkləmək İran hakimiyyətinin Cənubi Qafqazdakı “balans” məntiqinin nəticəsi idi. Çünki düşmən iki dövlət arasında balans və münaqişənin davam etməsi, hər iki dövlətin İranın dəstəyinə ehtiyac duymasını zəruri edirdi.
İran siyasi dairələrinin fikrincə güclənən Azərbaycanı ram etmək və Cənubi Qafqazdakı “balans”-ı qorumaq üçün Ermənistanın mümkün olduğu qədər dəstəklənməsinə və ayaqda saxlanılmasına ehtiyac vardı.
30 illik gizli erməni sevdası
Ermənistanın hər vəcdlə ayaqda saxlanılması şübhəsiz ki, İranın son 30 ildəki başlıca prioriteti olub. Bunun bariz örnəyi 44 günlük “Vətən müharibəsi” dövründə İrandan Ermənistana açıq şəkildə silah-sursatın, maddi texniki təminatın daşınması və müharibənin davam etdiyi günlərdə İranın Azərbaycan sərhəddində hərbi təlimlərə başlaması oldu.
Şimali İraqdan və Suriyadan İranın Kirmanşah şəhəri üzərindən erməni əsilli terrorçuların Qarabağa gətirilməsi və Azərbaycana qarşı hərbi əməliyyatlarda istifadə edilməsi isə bu əməkdaşlığın zirvəsi idi.
İran rəhbərliyinin Ermənistana dəstək xarakterli açıqlamaları və müharibədən sonra Ermənistanı açıq şəkildə müdafiə etməsi İranın ermənipərəst siyasətinin daha da gücləndiyinin göstəricisidir.
2021-ci ildə İranın Yerevandakı rəsmi səfiri Abbas Zohurinin Ermənistanı “dost və qardaş ölkə” adlandırması bu münasibətlərin hansı miqyasa yüksəldiyini bir daha gözlər önünə sərir.
Cənubi Qafqazda sərhədlərin dəyişməsini öz “qırmızı xətti” hesab edən İran rəhbərliyinin, işğalın davam etdiyi 30 il ərzində bir dəfə də olsun qırmızı xəttlərdən danışmaması xüsusilə maraqlıdır.
Görünən odur ki, 30 illik “xətalı” geosiyasi strategiyanı inadla davam etdirən İran Cənubi Qafqazdakı yeni güc balansını qəbullanmaqda çətinlik çəkir.
Ermənistana 30 il ərzindəki yatırımların fiaskoya uğramasından sonra İran rəsmiləri hələ də oxşar fəaliyyətləri davam etdirir. Lakin nədənsə Türkiyə və Azərbaycan arasındakı qardaşlığı təhlükə hesab edən İran, 30 il ərzində Cənubi Azərbaycanda formalaşan və inkişaf edən türk kimliyin görməzdən gəlir.
Cənubdakı soydaşlarımızın pozulan hüquqlarının, onlara qarşı törədilən etnik ayrı seçkiliyin təkcə Azərbaycan üçün yox, bütün türk dünyası üçün qırmızı xətt olduğunu yaddan çıxarır.
İran tarixindəki türk izini unudan İran rəhbərliyi təkcə regionda deyil, həm də ölkə daxilindəki siyasi reallıqları qəbul etməkdə çətinlik çəkir.
30 milyonluq Azərbaycan türkünə xitab edərkən Azərbaycan dilindən istifadə etməyə məcbur olan İran rəhbərləri cənubdakı azadlıq eşqinə hamıdan çox bələddir. Bu azadlıq eşqinin İran rəhbərliyini nələrə məcbur edəcəyi isə bu gün üçün qeyri-müəyyəndir, amma gələcəkdə nələrin baş verəcəyini təsəvvür etmək çətin deyil./bizim.media
