Bu günkü həmsöhbətimiz Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq nümayəndəsi, tanınmış yazıçı, jurnalist Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun direktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının baş redaktoru, Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının (WOW) katibi, Əməkdar jurnalist, bir sıra beynəlxalq mükafatlarının laureatı Varis Yolçuyevdir.

—Şair, yazar, tərcüməçi,
həm də araşdırmaçı və həkimsiniz. Ən əvvəl soruşmaq istərdim: İnsanın dərdinə dərman tapmaq çətindir, yoxsa onun qəlbinə sözlə məlhəm olmaq daha çətindir?

— Maraqlı sual verdiniz. Xəstə, dərdli adamın içi acılarla, ümidsizliklərlə dolu olur. Yaxşı deyiblər: söz var dağa qaldırar, söz var dağdan endirər. İnsanın ən gözəl xüsusiyyəti sözlə dərdlərə məlhəm olmaqdır. Mən həmişə yazdığım dərmanla bərabər sözlə də dərdə məlhəm olmağa çalışıram. Qəlb ilə cism vahid orqanizmdir. Əgər mütəxəssis bilikli, savadlı, insan psixologiyasına bələddirsə — hər ikisi asandır. Yox əgər zəifdirsə, istər dərman tapmaq, istər sözlə məlhəm olmaq — hər ikisi çətindir.

— Şeir yaradırkən daha çox
hansı duyğular Sizdə üstün gəlir – həyəcan, həsrət, sevgi, yoxsa təəccüb?

— Əlbəttə, sevgi. Sevgi olmasa, nə heyrət, nə həsrət, nə təəccüb olar. Sevgi bütün hisslərimizin qaynağıdır.

— Siz həm Azərbaycan, həm Türkiyə ədəbi mühitində çox sevilirsiniz. Bu iki qardaş xalqın oxucu ruhunu müqayisə etsək, onların şeirə yanaşmasında hansı fərqli rəngləri görürsünüz?

— Uzun illərdir ki, qardaş Türkiyədə ədəbi mühitlə sıx əlaqəm var. Bizdə olduğu kimi, Türkiyədə də şeirə, sənətə böyük maraq var. Ora da türk ədəbi mühitidir, bura da.

— “Əllərimdən yağış damır” kitabınızda söz, sanki, təbiətlə nəfəs alır. Sizin üçün təbiət – ilham qaynağıdır, yoxsa təbiətin özü şeirə çevrilir?

— Yaradıcılığın, sənətin ilham qaynağı istər insan olsun, istər təbiət olsun – gözəllikdir. Ölməz şairimiz Hüseyn Cavid demişkən: “Mənim tanrım gözəllikdir, sevgidir.”

— Poeziyanızda sevgi motivi çox güclüdür. Amma bu sevgi yalnız iki ürək arasındakı duyğu deyil, həm də vətənə, xalqa, təbiətə, insanlığa sevgi kimi görünür. Sevgi Sizin qəlbinizdə ən çox hansı simada təcəssüm tapır?

— Sevgi doğmalıqdan, mərhəmətdən doğur. Mənə görə sevgi anlayışı çox genişdir. İnsan anasını itirmiş bir pişik balasını da sevə bilər. Sevgi mənim qəlbimdə şəfqət simasında təcəssüm tapıb.

— Bir qadın şair kimi ədəbiyyat meydanına çıxmaq – həm zəriflik, həm də cəsarət tələb edir. Sizin fikrinizcə, qadın qələm sahiblərinin üzləşdiyi ən böyük çətinliklər nələrdir?

— Azərbaycan kifayət qədər tolerant ölkədir. Lap qədimdən Türklərdə ana, qadın adı yüksək qiymətləndirilib. Müəyyən dini təsirlər bir vaxtlar qadınlara məhdudiyyət qoysa da, müasir dövrdə türkçülüyümüzə qayıtdıqca bu məhdudiyyətlər aradan qalxıb. Elmdə, mədəniyyətdə, ədəbiyyatda qadınlarımız üçün heç bir çətinlik yoxdur. Bunun ən bariz nümunəsi — birinci ledimiz Mehriban Əliyevadır. Fürsətdən istifadə edərək, onu bütün türk dünyası qadınları adından təbrik edir, uğurlar arzulayıram.

— Əsərlərinizdə insan qəlbinin sirlərinə çox incə toxunursunuz. Qəlbi anlamaq üçün həkim olmaq köməkçinizdirmi, yoxsa şeir yazmaq həkimliyinizə işıq salır?

— Şairliyimin həkimliyimə, həkimliyimin isə şairliyimə çox böyük təsiri var. Həkim bədənin, cismin şairidir; şair isə qəlbin, ruhun həkimidir. Hər ikisi mənim həyatımda bir-birini tamamlayır.

— Sizin şeirlərinizdə tez-tez yağış, su, axın obrazları var. Bu obrazların içində şəxsi həyatınızdan gələn bir iz varmı?

— Yağış yağanda sevinirəm. Sevinirəm ki, bütün ağaçlar, otlar, quşlar, susuzluqdan əziyyət çəkənlər su içir. Axar sulara saatlarla yorulmadan baxıram. Hisslərimə, ruhuma sığal çəkir. Ürəyimdən keçəni ilk öncə suya danışıram. Su mənimçün təmizlik, paklıq simvoludur.

— Bir çox türk xalqlarının ədəbiyyatını Azərbaycan oxucusuna tanıtdırmısınız. Sizcə, bu körpülər yalnız ədəbiyyat üçünmü qurulur, yoxsa xalqların ruhunu birləşdirən daha böyük mənaya xidmət edir?

— 1990-cı ildən sərhədlər açıldıqdan sonra böyük Türk dünyasına üz tutdum. Məqsədim xalqlarımız arasında könül körpüsü qurmaq idi. “Könül Yolçuluğu” layihəsi əsasında yalnız Türkiyədə deyil, Orta Asiyada da görüşlərimiz oldu. Biz şair və yazıçılar dünyada sülh, əmin-amanlıq olmasını istəyirik. Heç bir körpə atasız qalmasın, heç bir ata-ana övladını müharibədə itirməsin. Biz bunun üçün birləşməliyik.

— “Şahid atası” adlı ilk nəsr kitabınızı oxuculara təqdim etdiniz. Nəsr və şeir arasında özünüzü hansı daha yaxın hiss edirsiniz?

— Şeirlərim həyatın nəsrindən, nəsrim isə həyatın poeziyasından güc alır. “Şəhid atası” povestim uzun illik həyat təcrübələrimə söykənir və bu janr üzrə ilk dəfə Yusif Səmədoğlu adına mükafat aldı.

— Siz təbiətə və heyvanlara xüsusi bir məhəbbətlə yanaşırsınız. Bu məhəbbət Sizin həyatınızda və yaradıcılığınızda necə bir yer tutur?

— İnsanlıq heyvanlara məhəbbətdən başlayır. Heyvanı sevməyən insanda vicdan olmaz. Onlar Yaradanın bizə əmanətidir. Mən küçələrdə sahibsiz heyvanlara qida, su verirəm. Hesab edirəm ki, insanların heyvanlara qayğısı artmalıdır, çünki bəşəriyyətin xilası sevgi və mərhəmətdədir.

— Bir şair üçün ən böyük ilham mənbəyi nədir – Tanrının bəxş etdiyi ilahi eşqmi, gündəlik ağrı və sevinclərmi, yoxsa zamanın izlərimi?

— Dünya bir vəhdətdədir. Mənim üçün bütün duyğular tarazlıq üçündür. İnsanın ruhu ilə cisimi Tanrının bəxş etdiyi ilahi eşqdə birləşir.

— Bir çox beynəlxalq ədəbi festivallarda iştirak etmisiniz.
Sizcə, bu gün dünya ədəbiyyatında milli ruhmu üstünlük təşkil edir, yoxsa qlobal bir ahəng daha çox hiss olunur?

— Dünya ədəbiyyatı milli köklər üzərində yaranır. Milli ruh olmasa, qloballaşma olmaz.
Bizim bayrağımızdakı üç rəng də bunu simvolizə edir: biri millilik, biri qloballıq, biri dini inanc. Qloballaşmanı meyvəyə bənzətsək, millilik onun köküdür. Kökündən su içməsə ağac bar verməz. Milli ruh olmasa, qlobal ahəng də ola bilməz.

Cahangir NAMAZOV,
«Manevr.az»ın Avropa üzrə müxbiri.
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin
və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin üzvü.