"Kendini bilen Rabbini bilir... Rabbini bilense haddini bilir." Hakikatin yolu Marifetin özüdür. Yaratıcının varlığına ve birliğine inananlar yolun sonunda, yolun varlık sebebi ile karşılaşmayı O’nu tanır hale gelmeyi murat eder. İbadetlerde gaye de, ilimden gaye de budur. Bu amaca hizmet etmeyen ibadetler yorgunluk, bu gayeye yardımcı olmayan ilim yüktür. Sebebin yani kainatın sahibi bir çok mesaj ve mucizeler'le donatmıştır yaşamı ve Alemleri. Örneğin Mevlana’da insan, ölümlü ile ölümsüzü, iyi ile kötüyü, ilahi ile beşeriyi benliğinde birleştiren bir toplayıcı ortamdır. Mevlâna; “Gece-gündüz kavuşup buluşma aşkındasınız; fakat kavuşmanın da ışığı sizsiniz, buluşmanın da; bundan haberiniz yok, bunu anlamıyorsunuz.” “Şaşılacak bir şey arıyorsunuz ; fakat her şeyden fazla şaşılacak şeysiniz; öylesine şaşılacak şeysiniz ki hem padişahsınız siz hem yoksul.” demiş. Bizler bu dünyaya, aklımızı, duygularımızı ve yeteneklerimizi geliştirmek için de geliyoruz. Dünya, ahiret için ürün veren bir tarla veya insanı sonsuz hayata hazırlayan bir eğitim alanıdır. Akıl ve kalp insanın iki rehberidir. Bize kendimize yolculukta ışık tutan Mevlana akılla ilgili şunları söylemektedir: “İki türlü akıl vardır. Birincisi kazanma ile elde edilen akıldır ki, okulda çocuğun öğrendiği gibi öğrenirsin . Öteki akıl Hak vergisidir. Onun kaynağı da candadır." Yeseviye göre ise; İnsanın ulaşabileceği en üst mertebeye ulaşması, Allah’la bağ içinde, kişinin kendini tanıması, toplum içerisindeki, insanlar arasındaki yerini makamını ve sorumluluklarını da bilmesiyle mümkündür. Garip, fakir yetimleri her kim arayıp sorar ise razı olur o kuldan yaradan. İhlas sahibi kişinin müslümanlığı dünyevi çıkar ve beklentilerden arınmış, samimi ve karşılıksız olmalıdır. İhlaslı bir insan gösterişsiz, maddi menfaat gözetmeyen bir kişiliğe sahip olmalıdır. Verdiklerinin de vereceklerininde az ya da çok bir sebebi vardır. Sabır da bir görevdir. Ve her yaratılanın bu beşeri hayatta görünmez iplerle birbirine bağlanan sınavları vardır. "O, bilhassa topluma yön veren ve onu yöneten insanlara büyük önem verir. Âlimler ilimlerine, hakîmler Hakk’a ve adalete göre karar vermezse, toplumun bozulacağını söyler. İnsanlara dil, din, ırk cinsiyet farkı gözetmeksizin, tatlı dil, güler yüz ve hoşgörü ile yaklaşılmasını öğütler. İnsan, Yaradan’ın yeryüzündeki temsilcisi ve O’nun sıfatlarına sahip olabilen tek varlıktır. Aklın ışığı medeniyetin fen ilimleridir, vicdanın ışığı manevi ilimlerdir, ikisinin bütünleşmesiyle "gerçek" ortaya çıkar. İnsan yaratılanların en üstünüdür. İnsan sevgisi ile Allah aşkı birbirine bağlı olarak gelişir. Allah’a aşk ve sevgi ile inanan insan, insanlara da yarattığı mucizelerine de aynı duyguyla yaklaşır. Zira bizlere verilenler emanettir, emanete kıymet vermek fıtrattandır... Ve dünya, bir eğitimhanedir. Bakmak ile görmek Bilmek ile bilmemek Olmak ile olmamak manalarındaki, Aşk'a yolculukta, gayret ve kaderin sabır ve şükürle nasıl hakikate gidildiğini yani gerçeği anlatır. Velhasıl kelam; Kendini bilen, Rabbini bilir. Rabbini bilense haddini bilir. Sevgi, saygı ve selâmlarımla.

Mine Sarmış

Manevr.az