Koronavirsun-COVID-19-un diaqnozunun qoyulması üçün bir sıra testlərdən istifadə edilir. Məlum olduğu kimi bu, burun-udlaqdan götürülən yaxma və qandan götürülən nümunənin təhlili ilə mümkün olur. Son zamanlar həkim göndərişi olmadan test etdirilməsi halları artıb. Və bu testlərin hansının daha dolğun nəticə göstərməsi, onların arasında hansı fərqlərin olmasına dair bir çox suallar səslənir. Yaxma və qan testləri arasında hansı fərqlər var? Yaxma (PZR) və qan testi (seroloji) bir-birini təkrarlayırmı?

e-tibb.az bu suallarla İnfeksion xəstəliklər və klinik mikrobiologiya üzrə mütəxəssis, uzman həkim Nazxanım Qasımovaya müraciət edib. Mütəxəssisin bununla bağlı cavabını təqdim edirik:

COVID-19-un diaqnostikasında bir sıra testlər istifadə olunur. Bu testlər SARS-CoV-2 virusunun mövcudluğu və ya keçmiş mövcudluğunu qiymətləndirmək üçün nümunələrin təhlilini əhatə edir. Bunlar seroloji və PZR testləri olmaqla ikiyə ayrılır. PZR test zamanı nazofarengial sürüntüdən (burun-udlaqdan yaxma) alınan materiala baxılır.

Seroloji test isə qanda igG (immunoglobulin G) aşkarlanması üzərinə qurulub. COVID-in aşkarlanmasında istifadə olunan PZR testləri-PZR, RT- PZR, Real-time PCR (qPCR) – Real zaman PZR testi. Son test ən mütəşəkkil və sürətli olandır və bu səbəblə Real-time PCR (qPCR) dünyada ən çox tərcih olunan PZR metoduna çevrildi. Aparılan PZR testləri hazırkı xəstəliyi göstərdiyi halda, qanda immunoglobulin təyini isə daha çox artıq keçirilmiş olan infeksiyasını göstərir.

Tez-tez yaranan suallardan biri də hansı testi etdirməyin daha düzgün olması ilə bağlıdır. Əgər şübhəli xəstəlik əlamətləri varsa, PZR (burundan yaxma sürüntü) üsulu ilə yoxlanılma düzgündür. Əgər heç bir simptom yoxdursa və sadəcə, xəstəliyə indiyə qədər yoluxub-yoluxmamanı bilmək istəyiriksə, o zaman qanda İgG testi olunması daha doğrudur.

Lakin qeyd olunmalıdır ki, qanda İgG testi yalançı neqativ cavab göstərə bilər. Səbəbin izahı belədir- İg, yəni immunoglobulin istənilən xəstəliyə orqanizm tərəfindən verilən immun cavabıdır. Xəstəliyin ilk saatlarından etibarən öncə İgM formalaşır. Xəstəliyin 10-14-cü günündən etibarən isə İgM – İgG yə çevrilir və qanda dövr edir. Orqanizmdə COVID-19-a qarşı igG formalaşır- yəni immun cavab yaranır. Bir şəxsdə qanda igG-ni yalnız əgər o bu virusla öncədən qarşılaşıbsa, aşkarlamaq olur. Yəni simptomu olan və aktiv dövrdəki bir xəstədə İgG-nin qanda pozitiv olması (yəni qanda tapılması) elə də mümkün deyil. Bu səbəbdən simptomu olmayan lakin kontaktda olduğu üçün yoluxma şübhəsi olan (və ya yenicə yoluxmuş) bir şəxs qanda İgG testi yoxladarsa, neqativ göstərəcəkdir. Bu zaman bu, aldadıcı olacaqdır. Məhz bu səbəbdən yoluxma şübhəsi olan şəxslər İgG testi neqativ çıxdığı təqdirdə PZR testini də etdirməlidirlər. İgG testi daha çox bir şəxsin öncədən COVID-i keçirib-keçirməməsini yoxlamaq üçündür. Yəni asimptomatik olaraq (əlamətlərsiz ) xəstəliyi keçirmiş şəxsləri aşkarlamaq məqsədi daşıyır.

İgG, həmçinin xəstəliyə qarşı yaranmış immunitetin də göstəricisidir. Lakin İgG-nin neçə müddət insanın qanında qaldığı məum deyil. Bu səbəbdən də qanda İgG-si pozitiv olan şəxslərin bu infeksiyaya təkrar yoluxub-yoluxmaması tam məlum deyil. Eyni zamanda İgG-nin neçə müddətə qədər qoruyuculuğunun olması da tam bəlli deyil və bu yöndə araşdırmalar davam etməkdədir.

Manevr.az