_99.jpg)
Ukrayna ilə müharibə dünyada Rusiyanın təsirinin ciddi azalmasına, NATO bloku ölkələrinin və əksər ölkələrin birləşməsinə gətirib çıxardı. Həmin dövlətlər artıq Rusiyanı real təhlükə kimi görürlər.
NATO-nun şərqə doğru 23 illik genişlənməsi nəticəsində ittifaqın Rusiya ilə 1215 km-lik sərhədi yaranmışdı ki, bu məsafə təkcə Finlandiyanın NATO Alyansına daxil olması ilə 2 dəfədən də çox artır (Təkcə Finlandiyanın Rusiya ilə 1270 km quru sərhədi var - red.). Bu, çox ağır strateji məğlubiyyət olmaqla yanaşı, rəsmi Moskvanın dünyadakı reputasiyasına da ciddi zərbə deməkdir.
Rusiyanın KTMT və Avrasiya İqtisadi Blokundakı ən yaxın müttəfiqləri Moskvanı dəstəkləməyə hazır deyillər və sanksiyalar qorxusundan neytral mövqe tutmağa üstünlük verirlər. Belarus bu işdə istisna deyil, çünki Ukraynayla müharibənin açıq tərəflərindən biridir.
Rusiya çarəsizcə Avropanın əvəzinə öz enerji daşıyıcılarını satmaq üçün yeni bazarlar axtarır. Enerji nəqliyyat vasitələrinin yüksək qiymətləri Rusiyaya satış həcmi azalanda da gəlir səviyyəsini qorumağa imkan verdi. Və nə qədər ki, əlavə həcmlər enerji daşıyıcıları bazarına atılmayıb, qiymət yüksək olaraq qalacaq. Əlavə həcmlər isə yalnız Avropa bazarında Rusiyanın payının yenidən bölünməsindən sonra gələcək. Məsələn, Qətər iyirmi illik müqavilə tələb edir.
Moskva eyni zamanda, öz ekosistemini yaratmağa çalışır, başa düşərək ki, maliyyə və texnologiyadan kəsilərək ölkənin minimum davamlılıq səviyyəsini təmin etmək mümkün deyil. Moskvada buna əsas ümidlər Çin, BRİKS ölkələri və MDB ölkələri ilə bağlıdır. Belə bir ekosistemin yaradılması yalnız digər ölkələrin iştirakı ilə mümkündür və azad dünya ölkələri buna fəal şəkildə qarşı çıxmayacaq.
Bəli, Avropa ölkələri və ABŞ bazar reorientasiyası səbəbindən hazırda ciddi iqtisadi çətinliklərlə üzləşirlər. İndi ən həssas mövqedə Rusiyanın ciddi xarici dəstəyi olmayan və Moskvanın öz ekosisteminə çəkməyə çalışacağı Qərbdən təcrid olunmuş qonşularıdır.
Rusiyanın hərbi qələbəsi yalnız Ukraynanın dövlət qurumlarının çökməsi və Ukrayna cəmiyyətinin tam ruhdan düşməsi halında mümkündür. Bu da indiki şəraitdə son dərəcə imkansız görünür. Qərbin Ukraynaya yardımı qəfil dayandıracağı və Rusiyanın qalib gəlməsinə imkan verəcəyi ehtimalı da çox aşağıdır.
Beləliklə, Rusiyanın gələcəyi birbaşa olaraq Ukraynaya silah tədarükü prosesində Qərbin fəallığından və sanksiyaların tətbiqinin effektivliyindən asılı vəziyyətə düşür.
İndiki halda Kollektiv Qərbin və ABŞ-ın sanksiyaları fonunda Rusiyanın bu qədər ayaqda dura bilməsinin, təzyiqlərə rəğmən Ukrayna ilə müharibədə hələ də bir çox şəhər və qəsəbələr uğrunda ağır döyüşləri davam etdirmə səbəblərindən biri heç şübhəsiz ki, enerji qiymətlərinin yüksək olması ilə bağlıdır. Məhz bu amil Rusiyanı hələ ki ayaqda tutur. Amma qiymətlərin uzun müddət bu səviyyədə qalmayacağı da istisna deyil.
Onu da nəzərə alaq ki, Rusiyanın hasilat və satışla bağlı da problemləri var. Ehtimallar böyükdür ki, Rusiya yaxın gələcəkdə müharibəni dayandırıb, ordusunu Ukrayna ərazilərindən geri çəkməzsə, onun üçün iqtisadi kollaps qaçılmaz olacaq.millli.az
