Koronavirus pandemiyası ilə əlaqədar məhkəmələrin bərpası və təxirə salınmış hökmlərin icrası fonunda ötən il dünyada edamların sayı 2020-ci ilə nisbətən 20% artıb.
Manevr.az-ın məlumatına görə, bu barədə “Amnesty International” qeyri-hökumət təşkilatının hesabatında bildirilib.
İllik araşdırmaya əsasən, 2021-ci ildə 18 ölkədə ən azı 579 nəfər edam edilib. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bir il əvvəl 483 edam edilib ki, bu da son 10 ilin ən aşağı göstəricisidir.
"Amnesty International” Çinin dünyada ən çox edam edilən ölkə olduğunu açıqlayıb. Lakin Çində ölüm hökmlərinin icrası ilə bağlı təsdiqlənmiş məlumat yoxdur - bu məlumat dövlət sirridir. Eyni zamanda hesabatda əvvəlki illərdə olduğu kimi Çində həyata keçirilən ölüm hökmlərinin sayının minlərlə olduğu bildirilir. Şimali Koreya və Vyetnamda edam edilənlərin sayı barədə də etibarlı məlumat yoxdur.Edamlarla bağlı məlumatların yoxlanıla biləcəyi ölkələr arasında İran ölüm hökmlərinin icrasında lider olub. Hüquq müdafiəçilərinin məlumatına görə, 2020-ci ildə bu ölkədə 314 nəfər edam edilib. Bu, 2017-ci ildən bəri ən yüksək rəqəmdir və artım narkotiklə əlaqəli cinayətlərə görə ölüm cəzasının daha tez-tez tətbiq edilməsi ilə bağlıdır.
Misir ikinci yerdə (83-dən çox), Səudiyyə Ərəbistanı üçüncü yerdədir. Səudiyyə Ərəbistanında 2021-ci ildə edam edilənlərin sayı iki dəfə artaraq 65-ə çatıb.
Sonrakı yerləri Suriya (24-dən çox), Somali (21-dən çox), İraq (17 yaşdan yuxarı), Yəmən (14 yaşdan yuxarı), ABŞ (11 yaş), Cənubi Sudan (9 yaşdan yuxarı), Banqladeş (5), Botsvana (3), Yaponiya (3), Belarusiya (ən azı 1), BƏƏ (əvvəlki kimi ən azı 1) bölüşür.
Koronavirus pandemiyasının sona çatdığını qeyd edən Londonda yerləşən insan haqları təşkilatı 2021-ci ildə 56 ölkədə məhkəmələr tərəfindən çıxarılan ölüm hökmlərinin sayının 2052 olduğunu açıqlayıb. Bu, 2020-ci illə müqayisədə 40% artım deməkdir. Ən böyük artım Banqladeşdə (113-dən 181-ə), Hindistanda (77-dən 144-ə) və Pakistanda (49-dan 129-a qədər) müşahidə edilib.
Hüquq müdafiəçiləri 2021-ci ildə ölüm hökmünün bəzi ölkələr tərəfindən tez-tez qorxutma vasitəsi kimi istifadə edildiyinə diqqət çəkirlər. Nümunə olaraq Myanma göstərilir, burada 90-a yaxın ölüm hökmü hərbi tribunallar tərəfindən qərara etiraz etmək imkanı olmadan, bəzi hallarda qiyabi olaraq çıxarılıb.
Hesabatda müsbət tendensiyalar da yer alıb. Ölüm hökmünün ləğvi istiqamətində addımlar atan ölkələr arasında Qazaxıstan, Sierra Leone, Papua-Yeni Qvineya, Malayziya, Mərkəzi Afrika Respublikası və Qana var.
Həmçinin bildirilib ki, Qambiya, Qazaxıstan, Malayziya, Rusiya və Tacikistan ölüm hökmlərinin icrasına moratoriumun tətbiqini davam etdirib.