“Aljazeera” saytında dərc olunan məqalədə Rusiya lideri Vladimir Putinin Ukraynanı işğal etmək qərarının arxasında duran fəlsəfi və ideoloji səbəblər izah edilib.
Manevr.az teleqraf.com-a istinadən xəbər verir ki, məqalədə hələ də davam edən pandemiyanın Avropada yeni müharibə ilə əvəz olunacağını heç kimin təsəvvür etmədiyi deyilib.
Məqalədə vurğulanıb ki, dünya Rusiyanın Ukrayna yönəlik hədələrini ciddi qəbul etsəydi, bəlkə də olayların bu yerə gəlib çatmasının qarşısını almaq olardı.
“Kremlin çoxsaylı xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, NATO-nun Rusiyanı cilovlamaq üçün davam etdirdiyi səylər Putini işğala sövq edən əsas səbəb kimi görünür, lakin bu işğalın arxasında daha dərin fəlsəfi və ideoloji motivlər də var. Bu motivləri anlamağa yalnız müəyyən rus mütəfəkkirləri kömək edə bilər. Təbii ki, bu işğalın Ukrayna xalqına gətirdiyi dağıntıları nəzərə alsaq, bu motivlərin heç biri Putinin addımlarına haqq qazandırmır. Amma bu motivlər Rusiya ilə Qərb arasında qlobal geosiyasi mübarizənin çoxsaylı ölçülərini anlamağa və bu mübarizənin həllini tapmağa kömək edə bilər”, - məqalədə qeyd edilib.
Məqalədə Putini Ukraynanı işğal etməyə sövq edən rusiyalı filosofların baxışlarına da yer verilib.
Məqaləni ixtisarla təqdim edirik…
“Putinin Rasputini”

Vladislav Surkov və ya sovet əsilli ingilis jurnalist Peter Pomerantsevin “London Review of Books” nəşri üçün yazdığı məqalədə “Putinin Rasputini” adlandırdığı məşhur şəxs Rusiya liderinin siyasətinin və dolayı yolla Ukraynaya təcavüzün arxasında duran filosoflardan biridir. Uzun müddət Kremldə məsləhətçi olan Surkov 2006-cı ildən Moskvanı yönəldən “suveren demokratiya” doktrinasının əsas ideoloqudur. Hakimiyyətə iqtisadiyyat üzərində böyük nəzarət imkanı verən və mötədil liberalizmin avtoritar variantı olan “Surkovun suveren demokratiyası” çökməkdə olan Qərb liberalizminə alternativ kimi ortaya çıxır. “Ukrayna deyə bir şey yoxdur” iddiasının güclü tərəfdarı olan Surkov şübhəsiz ki, Putinin başlatdığı işğala gedən yolda siyasi-fəlsəfi çərçivənin hazırlanmasında əsas rol oynayan şəxslərdən biridir.
Mühacirətdə vəfat edən filosof - İlin

Putini tənqid edənlərin çoxunun fikrincə, Kremlin geosiyasi hədəflərini istiqamətləndirən və Ukraynanın işğalına yol açan Surkovun deyil, İvan İlinin ideyaları olub. 1954-cü ildə İsveçrədə mühacirətdə vəfat edən filosof bolşevik inqilabından sonra tərəfdarları Rusiyadan köçən rus antikommunist Ağ Hərəkatının əsas ideoloqu olub. İlin bolşevizmə qarşı çıxıb və İspaniyadakı Franko rejiminə bənzər xristian avtoritarizmini müdafiə edib. Dostoyevskini xatırladan İlin hesab edirdi ki, onun üzərinə Rusiyanın ənənəvi avtokratiyasını saxlamaq və Qərb liberalizminə müqavimət göstərmək vəzifəsi qoyulub.
Putin bu illər ərzində İlinə heyranlığını bir neçə dəfə nümayiş etdirib. 2004-cü ildə İlinin cənazəsinin İsveçrədən Moskvadakı Donskoy monastırına gətirilməsinə göstəriş və ya ölümündən sonra onun ölkəsinə qayıtmasına icazə verib. 2014-cü ildə Putin vilayət qubernatorlarına İlinin “Bizim tərəf” kitabını, Vladimir Solovyovun “Yaxşılığın səbəbi” və Nikolay Berdyayevin “Bərabərsizlik fəlsəfəsi”ni oxumağı tövsiyə edib. Rusiyanın gələcəyi ilə bağlı tamamilə fərqli baxışları olan bu üç müəllifi birləşdirən cəhət onların rus xalqının, Rusiya dövlətinin “tarixi orijinallığını”, “ilahi missiyasını” və qlobal məqsədlərini ifadə edən konsepsiyalar toplusuna - “Rus ideyası”na sadiqliyidir. Putinin illər ərzində İlindən bəhs edən çıxışlarını oxusanız, görərsiniz ki, Rusiya prezidentinin bu filosofla maraqlanması həmişə “Rus ideyası” ilə bağlı olub.
Bu illər ərzində həm Surkov, həm də İlinin Putinə təsir etdiyi anlaşılsa da, hər iki şəxsin Kremlin indiki geosiyasi mövqeyinin və ambisiyalarının ideoloji əsaslarını təkbaşına qurduqlarını söyləmək olmaz.
Bəs Putinin avtoritar ideoloji baxışı ilə Rusiyanı tarix səhnəsinin mərkəzinə qoyan fəlsəfəni birləşdirən, Ukraynanın işğalını tələb edən dünyagörüşünün memarı sayıla biləcək bir ad varmı? Əlbəttə var. Adı da Aleksandr Duqindir.
“Avrasiyaçılıq ideyası”nın müəllifi - Duqin

Duqin filosof, siyasi analitik və strateq olmaqla yanaşı, ultramillətçi Milli Bolşevik Cəbhəsi və Avrasiya Partiyasının aparıcı təşkilatçılarından biridir. Bu siyasi təşkilatlar neo-paqanizm, slavyançılıq və şərq pravoslavçılığı ənənələrini Duqinin liberal demokratiya, marksizm və faşizm elementlərini liberalizm və onun mistisizmi və ənənələrini inkar edən fərdlərə qarşı qarşı çıxan, yeni ideologiyada bir araya gətirən “Dördüncü siyasət nəzəriyyəsi”ndə birləşdirir. Bir dəfə “Hamımız liberal postmodernliyin əleyhinəyik”, deyə yazmışdı.
Duqinin “Dördüncü siyasət nəzəriyyəsi” və 2009-cu ildə çap olunan eyni adlı kitabı Fransada Marin Le Pen və İtaliyada Matteo Salvini kimi müasir Avropanın populist radikal sağçılarının çoxuna təsir edib, şübhəsiz ki, Putinə də ilham verib. Bununla belə, Duqinin Rusiya prezidentinə ən çox təsir edən və bəlkə də onu Ukraynanı işğal etməyə sövq edən əsəri, bundan əvvəlki “Geosiyasətin əsasları” kitabı olub.
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiyanın beynəlxalq arenada özünü necə bərpa edə biləcəyini təsvir edən bu kitab 1997-ci ildə nəşr olunduqdan qısa müddət sonra Rusiyanın hərbi məktəblərində tədris olunmağa başlayıb.
Duqin kitabında Rusiyanın keçmiş gücünə qayıtması üçün Şimali Amerika və Qərbi Avropanı təmsil edən “Atlnatizm”i, yəni liberalizm, azad bazar və demokratiyanı vaxtilə Sovet İttifaqının idarə etdiyi və iyerarxiya, ənənə və sərt hüquqi quruluşu müdafiə edən Avrasiya üzərindəki təsirini yox etməli olduğunu yazır. İddia edir ki, bu məqsədə çatmaq üçün Rusiya ABŞ-da daxili siyasi prosesləri qeyri-sabit məcraya aparmalıdır, Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından çıxmasına zəmin yaratmalı və Ukraynanın ilhaqına başlamalıdır.
Duqinin nəzəriyyələrinin Putini ABŞ-dakı prezident seçkilərinə və Britaniyada Breksit referendumuna müdaxilə və ya fevralda Ukraynanı işğal etməyə sövq edib-etmədiyini dəqiqləşdirmək mümkün deyil. Bununla belə, Rusiya dövlətinin son illərdə atdığı addımların Duqinin “Böyük Rusiya” qurmaqla bağlı fəlsəfəsi, ideologiyası və geosiyasi baxışı ilə üst-üstə düşdüyünü inkar etmək çətindir.
Duqin və bəlkə də Putinin fərqli mədəniyyətlər arasında məkan baxımından bölünmüş dünyagörüşünün Semuel Hantinqtonun “Sivilizasiyaların toqquşması” (1996) əsərindəki təsvirlərinə bənzəməsi olduqca təəccüblüdür. Onların arasında fərq ondadır ki, amerikalı alim Qərbin əsas rəqibinin İslam sivilizasiyası olacağını proqnozlaşdırıb. Bununla belə, Duqin iddia edir ki, Rusiyanın Qərb sivilizasiyasına qarşı Avrasiyanın aparıcı qüvvəsi kimi dayanacağı yeni dünya nizamı qurulacaq.
NATO-nun genişlənməsi, şübhəsiz ki, Moskvanı Ukraynaya hücuma təhrik etməsində rol oynasa da, yəqin ki, Kremli Frensis Fukuyamanın “Tarixin sonu” (1992) əsərindəki proqnozlarına zidd olan yola çıxmasına yuxarıda adı çəkilən filosoflar təhrik edib.
Putin filosoflarının təhlükəli baxışlarından hansı nəticələrin ortaya çıxacağını yaxın aylarda görəcəyik. Ukraynadakı müharibə hər iki tərəfi daha da radikallaşdırır və Qərblə Rusiya arasında münaqişəyə dinc həll yolu tapmaq hər keçən gün çətinləşir. Hər iki tərəfin xoşməramlı danışıqlara getməyə hazır olduğuna dair çox az işarə var.
Manevr.az