“Qarabağ ətrafındakı 7 rayonun qaytarılması işğalçı Ermənistanın qarşısına zəruri bir tələb kimi qoyulub. Amma Ermənistan tərəfi heç 5 rayonun Azərbaycana qaytarılmasına hazır deyil”.

Politoloq Qabil Hüseynli belə düşünür.

Manevr.az onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edir:

- Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin axırıncı görüşündən sonra həmsədrlər bəyanat yaydı. Bu bəyanatda diqqət çəkən əsas məsələ bu idi ki, bundan sonrakı mərhələdə Dağlıq Qarabağla bağlı tərəflər arasında aparılan danışıqlar barədə məhdud məlumatlar verilə bilər, yəni məxfilik prinsipi əsas götürülə bilər. Sizcə, niyə belə bir zərurət yaranıb?

- Məxfilik prinsipinin irəli sürülməsi daha çox Ermənistanla bağlıdır. Çünki Ermənistan cəmiyyəti nə hazırda aparılan danışıqlara, nə də sülh prosesinə hazır deyil. Ermənistanda millətçi, şovinist ab-hava hökm sürür, siyasi elitadan tutmuş, sıravi insanlara qədər hər kəs şovinizmlə zəhərlənib. Buna görə də hansısa bir açıqlama Ermənistanda bomba effekti yaradır, məsələlər həddən artıq şişirdilir. İlk növbədə, Ermənistan hakimiyyəti cəmiyyətdən qorxur, bu səbəbdən də Qarabağla bağlı məlumatların ictimai rəyə sızmasını istəmir. Digər yandan kimsəyə sirr deyil ki, Ermənistanın qarşısına ciddi tələblər qoyulur, ciddi təzyiqlər var.

Bu gün Qarabağ ətrafındakı 7 rayonun qaytarılması işğalçı Ermənistanın qarşısına zəruri bir tələb kimi qoyulub. Amma Ermənistan tərəfi heç 5 rayonun Azərbaycana qaytarılmasına hazır deyil. Buna baxmayaraq, 7 rayonun azad olunması məsələsi Ermənistanın qarşısına ciddi tələb kimi qoyulub. Digər tərəfdən isə Avropa İttifaqı, Avropa Parlamenti, NATO kimi beynəlxalq qurumlar və ABŞ keçmiş SSRİ məkanındakı regional münaqişələrin həlli ilə bağlı konkret mövqeyini irəli sürdü. Bu mövqe də erməniləri ciddi şəkildə qıcıqlandırır. Çünki bu mövqe danışıqların ümumi məzmununa təsir edir, Ermənistandan ciddi güzəştə getməsi tələb edilir.

- Bəs Azərbaycan?

- Əlbəttə, Azərbaycanı da nəyəsə vadar etmək istəyirlər. Amma Azərbaycan bu tələblərə razılıq vermir, çünki söhbət ölkəmizin ərazi bütövlüyündən gedir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində Dağlıq Qarabağa ən yüksək muxtariyyət statusunun verilməsi təklif olunur. Azərbaycan Ermənistana bundan artıq güzəşt edə bilməz, etməyəcək. Bu baxımdan münaqişə qızışmasın, danışıqlar prosesi pozulmasın deyə, məxfilik prinsipinin tətbiqi qərara alınıb. Mediaya aparılan danışıqlara bağlı məhdud məlumatlar verilir. Əlbəttə, xarici işlər nazirlərinin Cenevrədə baş tutan sonuncu görüşündə konkret məsələlər ətrafında müzakirə aparıldı. O da qeyd edilir ki, ilk dəfədir görüşdə konkret mövzuya dair danışıqlar aparılıb.

Zənnimcə, danışıqların məxfilik prinsipi əsasında aparılması bir taktikadır. Bu taktikaya etiraz etmək də olmaz, eyni zamanda, bunun ziyan gətirəcəyini də düşünmürəm.

- Hesab etmək olarmı ki, məxfilik prinsipinin irəli sürülməsi həm də nəhayət, Ermənistan hakimiyyətinin təslimçi anlaşmaya gedə biləcəyindən irəli gəlir? Nazirlərin Cenevrədəki görüşündən sonra bu məsələ Ermənistan mediasında geniş müzakirə mövzusuna çevrilib.

- Son günlərdə vaxtilə Ermənistanda Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi, müdafiə naziri postlarını tutmuş şəxslər Nikol Paşinyanın ciddi güzəştlərə, hətta Dağlıq Qarabağı Azərbaycana qaytarmağa hazırlaşdığını iddia edən yazılarla çıxış edirlər. Əlbəttə, bu, daxildəki qüvvələr arasındakı siyasi çəkişmədən və ya Paşinyanı kürsüdən salıb hakimiyyət dəyişikliyinə nail olmaq niyyətindən irəli gəlir. Parlament və Paşinyana qarşı olan qüvvələr bir araya gəlməyə çalışırlar, bu baxımdan da ona qarşı əks-təbliğat aparırlar. Bu təbliğat da Ermənistanın bir sıra media orqanlarında özünə yer tapır. Bu baxımdan demək olar ki, hədəfin bir ucu da Paşinyandır. Buna görə də Paşinyan çəkindiyindən dəlisov bəyanatlar verir.

- 7 rayonun qaytarılması məsələsi ilə bağlı İrəvanın qarşısına ciddi tələblərin qoyulduğunu dediniz. İşğalçıya bu yöndə təzyiq edən qüvvələr kimdir, ümumiyyətlə, bu barədə irəli çıxan ehtimalları nə qədər ciddiyə almalıyıq?

- Uzun müddətdir başda ABŞ olmaqla NATO ölkələri 7 rayonun Azərbaycana qaytarılmasını Paşinyanın qarşısında ciddi tələb kimi qoyublar. Ötən il ABŞ-ın BMT-dəki daimi nümayəndəsi açıq şəkildə bəyan etdi ki, biz münaqişənin həllinə nail olmaq istəyiriksə, bölgədə Ermənistan əsgəri qalmamalıdır, onlar işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılmalıdır. Avropa Parlamentinin “Post-Sovet məkanındakı münaqişələr ölkələrin ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməlidir” bəyanatı da bundan irəli gəlir. Başqa sözlə, Ermənistandan 7 rayonu tələb edən və öz mövqelərində sadiq qalanlar Qərb dünyasına daxil olan ölkələrdir.

- Bəs Rusiyanın mövqeyi nədən ibarətdir, dəyişiklik varmı?

- Rusiya həmişə olduğu kimi 5 rayon məsələsinin üzərində dayanıb. Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən maksimum divident qazanmağa çalışır. Hər iki tərəfi öz nəzarətində saxlamaq üçün 5 rayon və sülhməramlı qoşun məsələlərini ortaya atır. Moskva “sülhməramlı qüvvə” deyəndə, Rusiya qoşunlarının regionda yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. Azərbaycan və Qərb isə Rusiyanın bölgədə “sülhpərvər rolu”nda çıxış etməsini qəbul etmək istəmir.

Ümumiyyətlə, Rusiyanın bu məsələdə axıra qədər səmimi olduğunu söyləmək çox çətindir. Yəni Rusiyanın beynində olan əsas məsələ 5 rayonun geri qaytarılması ilə bağlıdır, Qərb isə 7 rayona israr edir.